می‌خواهید در موسسات اعتباری یا بانک‌ها سرمایه‌گذاری کنید؟ دست و پای خود را نبندید
فهرست مطالب
شماره ۸۴ هفته نامه آتش را از اینجا دانلود کنید
اسپانسر ویژه: رضا شهبا – مشاور امور مالی – کانادا
بانک‌ها و موسسات مالی، تمام تلاش خود را می‌کنند که به غیر از ارائه خدمات بانکی، به مشتریان خود سرویس‌های مشاوره سرمایه‌گذاری نیز ارائه کنند. بسیاری از مشتریان بانک‌ها با این امید که تمام مسائل مالی خود را در یک موسسه انجام می‌دهند، این سرویس‌ها را دریافت می‌کنند؛ برای آنها سخت است که مشاوره مالی خود را از موسسه جدیدی (غیر از بانک خود) بگیرند. اما آیا بانک‌ها و موسسات مالی، بهترین مشاوران سرمایه‌گذاری هستند؟
مجله فوربس می‌گوید همیشه این طور نیست و استفاده از مشاوره‌های مستقل و تخصصی، اغلب سود بیشتری را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد. این مطلب تلاش می‌کند به این سوال پاسخ دهد: آیا بانک‌ها واقعا بهترین مشاوره را برای سرمایه‌گذاری می‌دهند؟
فرهنگ این زمانه، فرهنگی است که آسودگی را بر کیفیت مقدم می‌شمارد. در چنین شرایطی، بانک‌ها و موسسات اعتباری به مراکز ارائه سرویس‌های مختلف برای بسیاری از نیازهای مالی ما تبدیل شده‌اند. هنوز وارد بانکتان نشده‌اید و حتی بدون وقت ملاقات قبلی به شما پیشنهاد ملاقات با مشاور مالی بانک داده می‌شود؛ پیشنهادی که بانکی‌ها بین خودشان به آن «hits» می‌گویند. اما پیش از آنکه از سالن کف سرامیکی خارج و وارد اتاق فرش‌دار شوید، بهتر است خوب به جوانب مختلف این مساله فکر کنید.
مشاوران مالی بانک‌ها؛ به نفع شما یا بانک؟
بانک‌ها بیش از هر وقت دیگری مشتری‌های خود را تحت فشار می‌گذارند تا از «مشاوران مالی» خود بانک استفاده کنند و هدف آنها نیز از این کار گرفتن سهم بیشتری از دارایی شماست. تحویلدارها و کارمندان بانک آموزش می‌بینند که با استفاده از تکنیک‌های فروش جانبی (Cross Selling)، شما را ترغیب کنند تا علاوه بر افتتاح حساب جاری خود در آن بانک، وام‌های مسکن، وام‌های شخصی و صد البته سرمایه‌گذاری‌ها و پس‌اندازهای زندگی خود را نیز در همان جا به انجام رسانید. آنها به این ترتیب، سهمیه‌ی «hits» یا فروش روزانه‌ی خود را پر می‌کنند.
خود را برای محدودیت‌ها آماده کنید
نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که هم کیفیت و هم تنوع محصولات سرمایه‌گذاری که بانک‌ها یا موسسات اعتباری به شما پیشنهاد می‌کنند، قدری محدود است. پیشنهادهای آنها عموما منجر به هزینه‌های بالاتر می‌شود و اغلب اوقات هم همه اصل سرمایه شما تضمین شده یا مورد حمایت دولت نیست.
بانک‌ها مکان‌هایی بی‌عیب و نقص برای باز کردن حساب‌های جاری و پس‌انداز، گواهی‌های سپرده ضمانت شده محدود و گرفتن وام مسکن با نرخ بهره‌ی مناسب هستند، اما هرگز به منظور ارائه‌ی مشاوره‌های با کیفیت و ارزان سرمایه‌گذاری، طراحی نشده‌اند. پیش از آنکه پس‌انداز بازنشستگی خود را به دست بانک یا موسسه اعتباری خود بسپارید، این را بدانید که در مقایسه با سایر منابع مشاوره‌ی تخصصی و مستقل، مزیت پایین‌تری نصیب شما خواهد شد.
بانک‌های کوچک و بزرگ همگی با جمع کردن وام‌ها، حساب‌ها جاری و سرمایه‌گذاری‌های شما زیر یک سقف، کار شما را از این لحاظ بسیار آسان می‌سازند، اما در اکثر مواقع این آسودگی به قیمت هزینه‌های بالاتر از میانگین، موارد متعدد تضاد منافع و افت کیفیت مشاوره تمام می‌شود.
تفاوت اول: کیفیت و تنوع مشاوره
«مشاوره‌های» سرمایه‌گذاری ارائه شده در بانک‌ها وموسسات اعتباری معمولا منجر به ارائه محدود چند نوع سهام محدود در اختیار آن بانک و موسسه می‌شود. (معمولاچند نوع سهام مخلوط، mutual funds و سهام شرکت‌های قابل معامله در بورس (ETF) و مقرری‌های با سود متغیر (Variable Annuities).
این محدود بودن، می‌تواند به زیان شما باشد، چرا که مشاور مالی بانک از این آزادی برخوردار نیست که روش‌ها و قابلیت‌های سرمایه‌گذاری متنوعی را در معرض انتخاب شما قرار دهد. مانند آن است که برای خرید یک خودروی کم مصرف به نمایندگی فروش فراری بروید و انتظار داشته باشید که فروشنده (در اینجا «مشاور مالی») شما را به نمایندگی فروش تویوتا ارجاع دهد؛ چنین چیزی اتفاق نخواهد افتاد و در عوض فروشنده سعی خواهد کرد شما را متقاعد سازد که پول بیشتری بپردازید و خودرویی را بخرید که احتمالا برای شما مناسب نیست.
این محدودیت انتخاب در بانک‌ها و موسسات اعتباری شایع است، آنچنان که در اظهارنامه‌های بانکی هم می‌خوانیم:
مثال ۱:«سهام قابل دسترس از طریق این بانک تقریبا به طور اختصاصی منحصر به «سهام موجود» است و یا تعداد و تنوع انتخاب‌های سرمایه‌گذاری قابل دسترس از طریق این بانک ممکن است محدود باشد.»
اصطلاح «سهام قابل دسترس » (affiliated funds) بدان معنی است که بانک فقط سبد سهام مخلوطی را به شما پیشنهاد خواهد داد که با آنها قرارداد دارد و احتمالا کارمزد بیشتری از آنها دریافت می‌کند، که طبیعتا تضاد منافع بزرگی را ایجاد می‌کند.
مثال ۲: «این بانک با ارائه سهام قابل دسترس از ارائه کنندگان آن سبد سهام… به خاطر ارائه‌ی مشاوره‌ی مالی و سایر خدمات، کارمزد دریافت می‌کند.»
این تاکید دوباره‌ای است که نشان می‌دهد مشاوران این بانک‌های بزرگ، بابت پیشنهاد دادن سهام خاصی دستمزدهای اضافی دریافت می‌کنند. این سهام‌های مخلوط ممکن است عملکرد بدتر و هزینه‌های بالاتری هم داشته باشند. البته باید توجه داشت که همه‌ی مشاوران در بانک‌ها مشاوران مالی بدی نیستند؛ بر عکس آنها معمولا آدم‌های خیلی مهربان و خبره‌ای هستند، اما بخشی از سیستمی هستند که به آنها گفته می‌شود چه چیزی را باید عرضه کنند و این معمولا به معنی بهترین و سودآورترین محصولات سرمایه‌گذاری برای بانک است و نه برای مشتری‌هایی مثل شما.
تفاوت دوم: هزینه‌های بالاتر
از هر زاویه‌ای که نگاه کنید، بانک‌ها معمولا توسط شرکت‌های بزرگ کنترل می‌شوند و وظیفه‌ی شرکت‌های سهامی عام، ایجاد ارزش برای سهامداران است. سهامداران همیشه خواهان حاشیه سودهای بالا هستند. بنابراین، بانک‌ها و موسسات اعتباری از جمله‌ی بزرگترین تامین‌کنندگان محصولات سرمایه‌گذاری گرانقیمت مانند سهام مخلوط (mutual funds) و مقرری‌های با سود متغیر (Variable Annuities) هستند، که می‌توانند سالانه هزینه‌های گزافی در حدود ۳ تا ۴ درصد روی دست شما بگذارند (و در اکثر مواقع نیز این هزینه‌ها از نگاه‌ها پنهان است).
مثال: یکی از بانک‌های پر طرفدار کشور، به گفته‌ی وبسایت خود، ۲ / ۱ درصد بابت مدیریت سبد سهام سرمایه‌گذاری مخلوط از مشتری می‌گیرد، اما این نیز تمام داستان نیست. سبدهای سهام مخلوط به طور میانگین حدود سه درصد در سال هزینه دارند، بنابراین با احتساب ۲ / ۱ درصد دیگر، شما به بانک و مشاور پشت میز آن، رقم گزاف ۲ / ۴ درصد در سال می‌پردازید. برای آنکه سرمایه‌ی شما بعد از کسر هزینه‌ها بتواند هفت درصد به شما سود بدهد، باید سوددهی کلی سالانه ۲ / ۱۱ درصدی داشته باشد، که البته این می‌تواند اهداف مالی آتی شما را دور از دسترس قرار خواهد دهد ولی چه طرح سرمایه‌گذاری شگفت‌انگیزی… البته برای مشاور و بانک.
چرا بانک‌ها باید مدام پیشنهاد خرید گزینه‌های پرهزینه‌ای مانند مقرری‌های با سود متغیر و سبد سهام مخلوط را بدهند؟ ساده است: به دلیل حاشیه‌ی سود بالا. با توجه به نرخ‌های بهره‌ی بسیار پایین و اقبال بالای مشتری‌ها به بانکداری صرفا آنلاین، مدیریت این سرمایه‌گذاری‌ها در خود بانک تبدیل به منبعی بسیار پر سود برای بانک‌ها شده است که در عین حال رابطه‌ای «چسبناک‌تر» با مشتری ایجاد می‌کند.
اگر قصد دارید بزرگترین دارایی مالی خود را در اختیار بانک یاموسسه اعتباری‌تان قرار دهید، حتما به دقت تمامی نکات ریز اسناد را مطالعه کنید و درباره‌ی تضاد منافع، هزینه‌ها و تنوع محصولات سرمایه‌گذاری پیشنهادی سوالات اساسی را مطرح کنید.
