چطور شبکههای اجتماعی شما را وادار می‌کنند که بیشتر خرید کنید؟
فهرست مطالب
شماره ۱۰۲ هفته‌نامه آتش را از اینجا دانلود کنید
اگر شما هم با دیدن تصاویر رنگارنگ محصولاتی که در شبکههای اجتماعی آگهی می‌شود وسوسه می‌شوید و کردیت کارت خود را به کار می‌اندازید، مطمئن باشید که تنها نیستید، این اپیدمی نسل هزاره‌ای‌هاست که تصاویر پست شده در شبکههای اجتماعی به یکی از بزرگترین محرک‌های خرید آنها تبدیل شده‌است.
یکی از همین نسل هزاره‌ای‌ها ساراست که داستان او را در این گزارش می‌خوانیم. او به‌خاطر وسوسه‌های همین شبکههای اجتماعی ۷ هزار دلار کردیت کارت خود را بدهکار کرده بود. خودش می‌گوید که توان مقاومت در برابر عکس‌های زیبایی که از تجهیزات آشپزخانه و کیف‌های گران‌قیمت پست می‌شود نداشته است. اما یک روز که دیگر کارد به استخوانش رسید تصمیمی گرفت. تصمیم او چه بود؟ خبرنگار آتش گزارش می‌دهد.
بیش از نیمی از نسل هزاره‌ای‌ها (سنین ۱۸ تا ۳۰ سال)، براساس مطالعات انجام شده، تحت تاثیر شبکه‌های‌اجتماعی بیش از حد توان خود خرج می‌کنند. همین ناتوانی در مدیریت مالی، باعث ایجاد بالاترین نرخ بدهی سرانه در تاریخ کانادا شده‌است.
تصاویری که مردم از زندگی خود در شبکههای اجتماعی به اشتراک می‌گذارند اگرچه ممکن است برشی واقعی از نوع زندگی آنها نباشد ولی نقش عمده‌ای در تهییج دیگران در ایجاد چشم و هم‌چشمی برای خرید کالاهای مشابه داشته است. بنابراین عده‌ای با پخش تصاویر بعضا غیرواقعی از زندگی خود گروه دیگری را به دردسر انداخته‌اند.
سادگی و سهولت خرید آنلاین هم دامن‌گیر این قضایا شده‌است و گروهی را که زندگی دیگران را با فیلتر دنیای‌مجازی می‌نگرند به مخاطره جدی انداخته‌است. آنها به عواقب خرید فکر نمی‌کنند و فقط می‌خرند و خرج می‌کنند تا بر ترس ناشی از جاماندن از غافله قلابی‌ای که دیگران ساخته‌اند غلبه کنند.
این عادت دنیای جدید، بیش از دیگران دربین نسل هزاره‌ای ها که بین ۱۸ تا ۳۰ سال سن دارند باعث بروز مشکلات جدی شده‌است؛ چراکه وسوسه خرید دست از سر آنها بر‌نمی‌دارد.
آن کیف گران‌قیمت با من حرف می‌زد
سارا تنها با دو هفته استفاده نکردن از شبکههای اجتماعی، عادت ولخرجی خود را کنار گذاشت. این مدیر ۳۵ ساله که شغلش برگزاری مراسم است (از ما خواست نام واقعی‌اش فاش نشود) به خاطر خریدهای آنلاین بی‌مقدمه با کارت اعتباری، ۷ هزار دلار بدهکار شده بود. محرک خریدهای او عکس‌العمل عاطفی‌اش نسبت به تصاویر پست شده در شبکههای اجتماعی بود: تصاویر تغییرات اساسی آشپزخانه، سفرهای تجملاتی و آخرین مدل کیف‌های دستی. او هر چه زمان بیشتری را در شبکههای اجتماعی می‌گذراند، بیشتر احساس کمبود می‌کرد و خرج‌های غیر ضروری بیشتری هم انجام می‌داد.
او می‌گوید: «من در خرید کردن مشکل جدی دارم. از داشتن کیف‌های دستی گران‌قیمت لذت می‌برم. هزینه‌های مسافرتی زیادی برای شرکت در مراسم عروسی و مهمانی‌های مجردی در جاهای دور و نزدیک دارم. به عکس محصولات جدید در فروشگاه‌های مورد علاقه‌ام یا عکس کسانی که به تعطیلات رفته‌اند یا از چیزی لذت می‌برند نگاه می‌کنم و با خودم فکر می‌کنم که من هم لیاقت اینها را دارم. من هم برای پول‌هایم سخت کار می‌کنم.»
سارا تنها کسی نیست که چنین احساسی دارد. بر اساس مطالعه جدیدی از شرکت روابط عمومی «سیتیزن رلیشنز»، ۵۶ درصد از کانادایی‌های نسل هزاره (سنین ۱۸ تا ۳۰ سال)، تحت تاثیرشبکه‌های اجتماعی، بیش از حد توان خود خرج می‌کنند. آنچه به شکل ویژه‌ای بر تصمیم‌های خرید نسل هزاره تاثیرمی‌گذارد، «ترسِ از دست دادن» یا FOMO fear of missing out است، به گونه‌ای که ۶۸ درصد آنها به دنبال عکس‌العمل احساسی نسبت به شبکههای اجتماعی، اقدام به خرید واکنشی می‌کنند. بزرگترین عامل تحریک‌کننده FOMO مسافرت است و به دنبال آن مهمانی‌ها و مراسم و خوراکی‌ها در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند.
بالاترین نرخ بدهی در تاریخ کانادا
اپیدمی ولخرجی به مرزهای نگران‌کننده‌ای رسیده است: ما اکنون بالاترین نرخ بدهی سرانه در تاریخ کانادا را داریم (و این شامل وام‌های مسکن نمی‌شود)، در حالی که نرخ پس‌اندازها نیز به کمترین میزان پنج سال اخیر نزدیک می‌شود.
«راب سرا»، سرپرست منطقه‌ای شرکت Investors Group در شهر Guelph استان انتاریو، شاهد این بوده است که به ویژه جوان‌ترها تحت تاثیرشبکه‌های اجتماعی اقدام به خرید می‌کنند.
سرا می‌گوید: «امروزه به نظر می‌رسد که در مقایسه با نسل والدین من، بدهی امر پذیرفته‌تری است. بعضی از جوان‌های نسل هزاره با کارت‌های اعتباری خود چنان برخورد می‌کنند که انگار دارند از جیب خودشان و یا حقوق خودشان خرج می‌کنند و فراموش می‌کنند که استفاده از کردیت کارت یعنی قرض کردن پول. بدهی کارت‌های اعتباری حالا مسأله کاملا رایجی است . خرید، در حالت ایده‌آل، باید یا از طریق درآمدهای قابل تصرف و یا از پس‌اندازهای برنامه‌ریزی شده انجام شود. عادت‌های خرید و پس‌اندازها باید منعکس‌کننده وضعیت درآمد فرد باشد اگر بخواهید پا به پای کارداشیان‌ها خرج کنید، موفقیت مالی بلندمدتی در انتظارتان نخواهد بود.»
«بابت این آشغال باید پول بدهید»
محدود ساختن خرج‌های تحت تاثیرشبکه‌های اجتماعی، تبدیل به یکی از حوزه‌های تخصصی شانون لی سیمونز شده است.
این کارشناس برنامه‌ریزی مالی ۳۰ ساله ساکن تورنتو، پس از شنیدن آن که شبکههای اجتماعی چطور در دوستان و مراجعان او احساس کمبود ایجاد کرده است، کمپینی را با نام therealselfies@ به راه انداخت که هدف از آن نشان دادن هزینه‌های واقعی مکان‌ها و چیزهایی است که در شبکههای اجتماعی به نمایش در می‌آید.
یکی از اولین پست‌های او رسید خرید وعده غذای یکی از رستوران‌های لوکس مخصوص گیاه‌خواران در تورنتو بود. ولی او به جای نوشتن یکی از عنوان‌های متداول در اینستاگرام مثل «به به! یک شام محشر با بچه‌ها!» نوشت: «بابت این آشغال باید پول بدهید.» این پست به مذاق دنبال‌کننده‌ها خوش آمد و او تصمیم گرفت در مدت یک سال، پست‌های مختلفی درباره هزینه خریدهای سرخوشانه و مسافرت رفتن‌ها و غذا خوردن در رستوران‌ها بگذارد. سیمونز بر اساس این تجربیات، توصیه‌هایی برای مدیریت صحیح بودجه در ارتباط با شبکههای اجتماعی دارد.
اپیدمی ولخرجی
سیمونز اغلب به مراجعان ولخرج خود توصیه می‌کند که خود را از شبکههای اجتماعی سم‌زدایی کنند. او می‌گوید: «شبکههای اجتماعی ما را بی‌پول نمی‌کنند، اما این قدرت را دارند که در ما احساس کمبود ایجاد کنند و این امر فشار را بر ما برای پول خرج کردن افزایش می‌دهد، چون فکر می‌کنیم با این کار به نظر می‌رسد که زندگی فوق‌العاده‌ای داریم.»
در مورد سارا، دو هفته دوری از شبکههای اجتماعی به او کمک کرد تا محرک‌های ولخرجی خود را تشخیص بدهد؛ این محرک‌ها چیزی نبود جز وبلاگ آدم‌های مشهور و طراحان مد و خبرنامه فروشگاه‌های آنلاین. او به عنوان بخشی از فرایند سم‌زدایی، عضویت خود را در خبرنامه فروشگاه‌های مورد علاقه‌اش لغو کرد و از دنبال کردن برخی از وسوسه‌انگیزترین وبلاگ‌نویس‌ها دست کشید. این بدان معنا بود که دیگر اخبار فروش‌های ویژه و تخفیف‌ها به او نمی‌رسید و برای خرید کردن اغوا نمی‌شد. این استراتژی موفقیت‌آمیز بود. سارا هنوز هم خرید می‌کند، اما حالا بهتر می‌داند که چه زمانی باید یک گام به عقب بردارد. او همچنین در حال پرداخت و کم‌کردن بدهی‌هایش است.
بی‌خیال شبکههای اجتماعی شوید
سیمونز همچنین مراجعان خود را تشویق می‌کند که به ویژه صبح‌ها و قبل از رفتن به رختخواب از شبکههای اجتماعی دوری کنند. «وقتی صبح‌ها سراغ این شبکه‌ها می‌روید، بر حال و هوای تمام روزتان تاثیرمی‌گذارد و وقتی شب‌ها این کار را می‌کنید، با احساس بسیار ناخوشایندی نسبت به خودتان به رختخواب می‌روید. اگر مسؤولانه از شبکههای اجتماعی استفاده کنید، به شما کمک خواهد کرد که درک کنید آن پست‌های بی عیب و نقص هزینه‌های خودش را داشته است.»
پول خرج کردن و به اشتراک گذاشتن آن با دوستان کار طبیعی است. اما اگر تلاش دارید که از هزینه‌های خود بکاهید و وسوسه شدید که پول زیادی خرج کنید، به سود عاطفی خرید خود فکر کنید.
آیا خرید می‌کنید چون شما را خوشحال می‌کند یا چون دوستتان همان چیز را دارد؟ آیا می‌خواهید با لذت موقت این خرید خلأ را در وجود خود پر کنید؟ پرسیدن این سؤال‌ها راه بسیار خوبی برای مبارزه با فشار خرج کردن بیش از اندازه است. بهترین توصیه سیمونز این است: «اگر پول خرج کردن شما را خوشحال می‌کند و از عهد‌ه‌اش هم بر می‌آیید، این کار را بکنید. اما اگر میل به خریدتان ناشی از ناخشنودی درونی است، خرید نکنید.» پول خرج کردن برای چیزهایی که شما را خوشحال می‌کند ممکن است عمل امکان پذیری باشد، اما ولخرجی بسیاری از مردم به خاطر چیزهایی است که آنها را تنها به صورت موقتی شاد می‌کند و این خطرناک است.
به گفته سیمونز، مهم آن است که از محرک‌های شخصی خود برای ولخرجی آگاه باشیم تا بتوانیم در لحظه مناسب پا پس بکشیم و احساس خود را بشناسیم و در مقابل فشارهای عاطفی مقاومت کنیم.
او می‌گوید: «هیچکس عکس صورت‌حساب‌هایش را بعد از تعطیلات، یا عکس خودش را تنها در خانه با پیژامه و در حال دیدن «Netflix» و خوردن کورن‌فلکس پست نمی‌کند. شاید باید این کار را بکنند. شبکههای اجتماعی لحظات خاص را بازتاب می‌دهند. همگی باید با احساس مسؤولیت از آنها استفاده کنیم و درک کنیم که هر چیزی قیمت خود را دارد.»
