سرگذشت مدارس در تورنتو؛ داستانی به قدمت ۲۰۰ سال

شماره ۱۱۱ هفته‌نامه آتش را از اینجا دانلود کنید

قدیمی‌تر از کانادا، قدیمی‌تر از تورنتو و قدیمی‌تر از خیلی نام‌ها و نهادهای دیگر اجتماعی در این شهر، مدارس تورنتو به عنوان یک میراث باارزش شناخته می‌شوند. بیش از ۲۰۰ سال پیش دانش‌آموزان این شهر هر سال با شروع فصل مدارس، کفش و کلاه کرده و سر کلاس‌های درس حاضر شده‌اند. این مدارس و کالج‌ها به مرور گسترش یافته‌اند و حالا می‌توان نام‌ها، یادها و ساختمان‌های زیادی را در تورنتو پیدا کرد که روزگاری برای دانش‌آموزان تورنتویی،‌ معنای علم‌اندوزی بوده‌اند.

نگاهی به روند تشکیل شدن و تغییرات مدارس در تورنتو می‌تواند برای همه آنهایی که در این شهر زندگی می‌کنند جالب باشد. این تاریخچه ۲۰۰ ساله را از ابتدا تا امروز مرور می‌کنیم.

«مدرسه نرمال تورنتو» قدیمی‌ترین کالج تورنتوست که برای تربیت معلمان در سال ۱۸۴۷ میلادی افتتاح شد.

نگاهی به تاریخچه مدارس تورنتو نشان می‌دهد از نخستین روزهای دوره‌ی مستعمره‌نشینی، شکل‌های مختلفی از مدرسه در این شهر وجود داشته است؛ حتی خیلی قبل‌تر از آن، یعنی زمانی که بومیان برای اولین بار در این قلمرو سکنی گزیدند. در حقیقت تاریخ سیستم مدارس دولتی شهر، آنچنان که اکنون می‌شناسیم، به ۱۷۰ سال پیش بازمی‌گردد؛ یعنی سال ۱۸۴۷.

در آن سال بود که مدرسه‌ی نرمال (Normal) تورنتو افتتاح شد. نه تنها در شهر تازه ادغام‌شده‌ی تورنتو، بلکه در تمام منطقه‌ی Upper Canada، این نخستین کالج معلمان بود. ساختمان این مدرسه قدیمی در میدان سنت جیمز قرار داشت و همه آن را با نام مستعار «مهد نظام آموزشی انتاریو» می‌شناختند.

آشنایی با دبیرستان ۲۱۰ ساله تورنتو

مدرسه‌ی Jarvis Collegiate قدیمی‌ترین دبیرستان دولتی تورنتو است که تاسیس آن به ۴۰ سال پیش از مدرسه‌ی نرمال برمی‌گردد؛ یعنی ۲۱۰ سال پیش. اما اکثر مدارسی که اکنون در شهر باقی مانده‌اند، در دوره‌ی زمانی بعد از شکل‌گیری مرکز ویژه‌ی آموزش نرمال ریشه گرفته‌اند.

مدرسه‌ی نرمال در نخستین سال‌های فعالیت خود چند بار تغییر مکان داد، تا اینکه در سال ۱۸۵۲ در ساختمانی به سبک دوره‌ی احیای کلاسیک در خیابان گولد (Gould St) به طور دائم استقرار یافت. این مدرسه را دو معمار به نام‌های اف دبلیو کامبرلند و توماس ریدوت طراحی کردند. محوطه‌ی دبیرستان هشت جریب مساحت و چشم‌اندازی به پایین به سمت دریاچه داشت.

عامل اصلی تاسیس مدرسه‌ی نرمال، فردی به نام Egerton Ryerson بود که نام او اکنون زینت‌بخش دانشگاهی در همان نقطه است. با آنکه خود ساختمان در سال ۱۹۶۳ تخریب شد، بخش‌هایی از نمای آن باقی مانده است.

رایرسون در سال ۱۸۴۴ به منصب سرپرست ارشد آموزش Upper Canada، گمارده شد. مدت کوتاهی بعد از آن، او مطلب بسیار تاثیرگذاری را با عنوان «گزارشی از یک سیستم آموزش ابتدایی دولتی برای Upper Canada» نوشت که نیاز برای یک کالج ویژه‌ی معلمان را به اثبات می‌رساند.

مدرسه‌ای که موزه ROM شد

البته مدرسه‌ی نرمال چیزی فراتر از یک آکادمی آموزشی صرف بود. این رایرسون بود که آن را به صورت یک کانون هنری و فرهنگی درآورد؛ جایی که به عنوان شالوده‌ای برای منابع آموزشی استان عمل کند و جالب آنکه بسیاری از مؤسسات فرهنگی از همین مرکز ریشه گرفتند.

موزه‌ی تاریخ طبیعی و هنرهای زیبا که در سال ۱۸۵۷ در این مدرسه بنیان نهاده شد، سرانجام به موزه‌ی سلطنتی انتاریو ROM بدل گشت. انجمن هنرمندان انتاریو (۱۸۷۲) به کالج هنر و طراحی انتاریو (OCAD) تبدیل شد. و کالج کشاورزی انتاریو (۱۸۷۴) سرانجام به دانشگاه گولف (Guelph) تکامل پیدا کرد.

مدرسه‌ی نرمال، علاوه بر کاشتن بذر این مؤسسات، سهم قابل ملاحظه‌ای نیز در مدرنیزه کردن سیستم مدارس دولتی تورنتو داشت و همچنین مقرراتی که در سال ۱۸۵۰ توسط ایگرتون رایرسون به تصویب رسید، راه را برای شوراهای برگزیده‌ی شهری مدارس باز کرد.

اولین مدرسه تورنتو کدام است؟

«مدرسه جارویس» قدیمی‌ترین دبیرستان تورنتو که هنوز هم می‌توانید ساختمان آن را در شماره ۴۹۵ خیابان Jarvis ببینید، در سال ۱۸۰۷ میلادی تاسیس شد.

با آنکه بحث‌هایی در مورد تاریخ تاسیس شورای آموزش تورنتو وجود دارد، معمولا سال ۱۸۵۰ در این زمینه ذکر می‌شود، چرا که مطابق با زمان تصویب این قانون در Upper Canada است.

البته چند مدرسه مانند مدرسه‌ی Jarvis Collegiate، مدرسه‌ی دولتی Jesse Ketchum و مدرسه‌ی Ward School/Enoch Turner پیش از این تاریخ وجود داشته است اما بخش اعظم گسترش نظام مدارس دولتی تورنتو در دهه‌های پس از آن به وقوع پیوست.

از سویی دیگر، ریشه‌‌ی شورای مدارس کاتولیکی تورنتو را نیز می‌توان در همین دوره جستجو کرد. در سال ۱۸۴۱ به دلیل رابطه‌ی بین شرق کانادا (کبک) و غرب کانادا (انتاریو)، قوانین جداگانه‌ای به تصویب رسید. مدرسه‌ی کاتولیکی St. Paul’s همان سال افتتاح شد. مدرسه‌ی دومی، به نام St. Mary در سال ۱۸۴۷ آغاز به کار کرد.

مدارسی برای کودکان مبتلا به سل و سوء تغذیه

تا پایان قرن نوزدهم، مدارس بزرگ فراوانی تحت نظر شورای آموزش تورنتو افتتاح شده بود. Weston در سال (۱۸۵۷)، Harbord در سال (۱۸۹۲)، Humberside در سال (۱۸۹۲) و Parkdale Collegiate در سال (۱۸۸۸) همگی به این مقطع زمانی برمی‌گردند. همچنین است وضعیت دو مدرسه ابتدایی‌ مانند John Fisher در سال (۱۸۸۷) و Swansea  در سال (۱۸۹۰).

تنها در سال ۱۹۰۴ بود که طی دوره‌‌ی گسترش شورای آموزش تورنتو، مدارس ابتدایی و دبیرستان تورنتو با یکدیگر ارتباط پیدا کردند. شهر به سرعت در حال رشد بود و به یک سیستم آموزشی مستحکم نیاز داشت.

بسیاری از مدارس با ابهتی که به سبک معماری گوتیک دانشگاهی ساخته شد، مانندCentral Tech در سال (۱۹۱۵) و Northern Secondary در سال (۱۹۳۰) به این دوره مربوط می‌شود.

در طی همین دوره‌ی زمانی بود که تورنتو، در تقابل با این سبک با ابهت، نخستین مدارس فضای آزاد خود را افتتاح کرد، که مدرسه‌ی High Park Forest معروف‌ترین آنهاست. این مدارس برای کودکان مبتلا به سل و سوء تغذیه بر پا شده بود و از ماه می تا اکتبر برای بهبود آموزش عادی دانش‌آموزان فعالیت می‌کرد.

مدرسه‌ی High Park Forest به عنوان مکانی برای کوکان اقشار ضعیف‌تر جامعه تا سال ۱۹۶۳ باقی ماند. از آن هنگام به بعد، برنامه‌ی کمپ‌های تابستانی شهرداری‌ها بخش عمده‌ای از بار مدارس فضای باز را در خصوص ارائه‌ی آموزش و مراقبت در خارج از ترم‌های پاییزی و زمستانی، بر دوش گرفت.

تاریخچه‌ای در آستانه تخریب

اواسط قرن گذشته با موج دیگری از گسترش سیستم مدارس تورنتو همراه بود، که به لطف معماری مدرن بسیاری از مدارس این دوره، امروزه می‌توان به آسانی آنها را باز شناخت.

شورای آموزش تورنتو در آن زمان دپارتمان معماری خود را داشت که سرپرستی آن را فردریک اترینگتون و معمار طراح مدارس ابتدایی، پیتر پنینگتون، به عهده داشتند. مدارس این دوره بخش مهمی از میراث فرهنگی شهر به شمار می‌آیند. هر چند که برخی از آنها در خطر تخریب قرار دارند.

مدارس دولتی Lord Lansdowne در سال (۱۹۶۱) و Davisville Public School در سال (۱۹۶۲) احتمالا مهم‌ترین مدارس آن دوره تاریخی در تورنتو از لحاظ معماری هستند. اما در دو دهه‌ی بعد از ساخت آنها شاهد موجی از مدارس جدید در سراسر شهر هستیم.

در حالی که هر شهرستان، پیش از ادغام، شورای مدارس خود را داشت، برخی از عناصر عمده‌ی طراحی در بین تمام مناطق تورنتو مشترک بود. به آسانی می‌توان مدارس این دوره‌ی زمانی را، حتی با نگاهی سریع، باز شناخت.

همان طور که در ابتدای قرن بیستم می‌بینیم، موجی از ساخت و ساز مدارس به راه افتاد تا جوابگوی نیازهای شهری باشد که هم از لحاظ توسعه‌ی جغرافیایی و هم جمعیت کلی به سرعت در حال گسترش بود.

دهه هشتاد؛ آرامش در ساخت‌وساز

با فرا رسیدن دهه‌ی ۱۹۸۰، ساخت و ساز مدارس روند آهسته‌ای پیدا کرد، چرا که دهه‌های گذشته در این زمینه پیش‌نیازهای لازم را به عمل آورده بودند. برخی از مدارس دولتی تبدیل به مدارس کاتولیک شدند. مدرسه Don Bosco پیشتر مؤسسه‌ی Keiller Mackay  در سال (۱۹۸۰) بود و مدرسه‌ی فنی‌حرفه‌ای Tabor Park در سال (۱۹۷۱) در نهایت تبدیل به مدرسه‌ی  Jean Vanier شد.

میراث شکوفایی ساخت و ساز مدارس تورنتو در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، هم اینک نیز احساس می‌شود. به دنبال ادغام سال ۱۹۹۸، شوراهای مدارس شهرستان‌های مختلف به هم پیوستند و شورای مدارس منطقه‌ی تورنتو را تشکیل دادند.

مدارس آینده در ساختمان‌های بلندمرتبه

سر در آوردن از اینکه در یک سیستم یکپارچه چگونه می‌توان دانش‌آموزان را تقسیم کرد، یکی از کشمکش‌های اصلی پیش روی شورای مدارس تورنتو است. اگر الگوهای جمعیتی در حال تغییر، تراکم رو به افزایش دان‌تاون، به وجود آمدن محلات جدید و قیمت‌های سر به فلک‌کشیده‌ی املاک را در نظر بگیرید، خواهید دید که مدیریت توزیع در مدارس به وظیفه‌ای بی‌نهایت پیچیده تبدیل شده است.

ما در سال‌های گذشته شاهد ایده‌های بدیعی برای تجدید حیات مدارس از طریق توسعه‌ی کاندو بوده‌ایم؛ مانند آنچه در مدرسه North Toronto دیده می‌شود، اما این طرح‌ها همیشه با استقبال گرم مواجه نمی‌شوند.

در طی چند سال گذشته، این شورا فرایند بررسی مجدد فهرستی از مدارس را که‌ می‌تواند تعطیل کند و به فروش برساند، آغاز کرده است. مدارس قبلا تعطیل‌شده‌‌ای مانند Kent و Brockton می‌توانند الگوی خوبی برای آینده باشند. انتظار می‌رود یک مرکز کامیونیتی بخشی از طرح جایگزین این مدارس باشد.

دهه‌های پیش رو، چالش‌های فراوانی بر سر راه شورای مدارس تورنتو خواهد گذاشت. دولت استانی بر آنها فشار خواهد آورد که مدارس با جمعیت کمتر از ظرفیت را تعطیل کنند و بر اساس رویه‌های ساخت و ساز، مناطق پر تراکم جدیدی در سراسر شهر ایجاد خواهد شد. به نظر می‌رسد که مدارس آینده‌ی این شهر بخشی از ساختمان‌های بلندمرتبه‌ با کاربری‌های چندگانه باشند.

نگاهی آماری به مدارس در تورنتو

تورنتو بزرگترین تعداد مدارس را در کانادا دارد. در این شهر می‌توانید ۴۵۱ مدرسه ابتدایی، ۱۱۰ مدرسه در مقطع بعد از ابتدایی (secondary schools) و پنج مدرسه بزرگسالان را پیدا کنید.

امسال ۲۸۹،۵۷۷ دانش‌آموز در تورنتو تحصیل می‌کنند.