یکی از اولین و برجسته‌ترین مساجد میسیساگا از یک اتاق نشیمن آغاز شد.
در سال 1982 آپارتمانِ نظیر خان واقع در خیابان داندس، بزرگراه ۱۰، مکانی بود برای کودکان تا دعا کنند و قرآن بیاموزند. در همین حین که شهرت این خانه می‌پیچید و باعث جلب علاقه سایرین می‌شد، آقای خان تصمیم به ایجاد یک مرکز اسلامی بزرگتر و یک مسجد مناسب‌تر برای کودکان و بزرگسالان گرفت.
آقای خان، رئیس و بنیانگذار سابق مسجد جامع می‌گوید: «برای رسیدن به این هدف شما تنها نیاز به فضای مناسب و یک ساختار اساسی دارید». مکانی که سابقا یک انبار بود به مکانی برای عبادت تبدیل شد.
ریشه و گذشته بسیاری از مساجد در انتاریو مشابه مسجد جامع است. تنها تعداد اندکی از آنها تازه‌ساخت هستند. اغلب اوقات احداث این مساجد از کلیساهای متروک و یا ساختمان‌های صنعتی و تجاری رها شده آغاز می‌شود. برخی از آنها از زیرزمین خانه‌های تک‌خانواری شروع شده است.
از نمای خارج، این ساختمان‌ها ویژگی‌ها و نشانه‌های مساجد سنتی را ندارند؛ آنها هیچ گنبد و مناره ای وجود ندارد. از نظر متفکران پیشگام در معماری اسلامی شهری در غرب، عدم وجود زیبایی‌شناسی قدمی است رو به جلو به سوی فضای عبادی مدرن ایده آل.
زکریا غانم یک معمار ساکن تورنتو که مسجد مدینه در دنفورد و مسجد جامع مارکهام را طراحی کرده است می‌گوید: «امروزه کاربرد هر بنا اولویت اول است و پس از آن شکل و ظاهر قرار می‌گیرند. یک مکعب ساده و خالص می‌تواند این کاربرد را داشته باشد».
وقتی او مناره و گنبد را با این ساختمان‌ها ترکیب می‌کرد عقیده داشت در منطقه تورنتوی بزرگ، با مستقر شدن بیشتر جوامع مسلمان، ویژگی‌های نمادین در توسعه مساجد جدید ناپدید خواهند شد.
او می‌گوید: «مسلمانان نسل اول خواهان مساجد روستایی سنتی هستند، درست همان‌طور که در گذشته بود، اما این رویکرد تغییر خواهد کرد».
دلایل کاربردی دیگری در توجیه اینکه چرا این ساختارها امروزه اهمیت سابق خود را ندارند نیز وجود دارند: مناره ها به‌طور سنتی به عنوان سکوهایی مرتفع برای گفتن اذان مورد استفاده قرار می‌گرفتند. حالا این تبدیل به امری نادر شده، چرا که در بیشتر شهرها مردم از ساعت و برنامه‌های هوشمند برای اطلاع از زمان نماز و عبادت استفاده می‌کنند.
گنبدها نیز در حقیقت هرگز مفهوم دینی خاصی نداشتند و تنها سمبلی زیبایی شناختی برای طاق آسمان محسوب می‌شدند.
اقای غانم می‌گوید: «اینها نسخه‌هایی از گذشته‌اند که دیگر اکنون کاربردی ندارند».
به عقیده محمد قدیر، استاد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای دانشگاه کوئین، جزئیاتی همچون مناره نباید سنگ محک فرهنگ اسلامی محسوب شود.
وی می‌گوید: «در آمریکای شمالی نوع جدیدی از مساجد ساخته و راه حل‌های معماری دیگری برای هماهنگی چشم انداز ارائه خواهد شد».
پروفسور قدیر علاقه ویژه‌ای به توسعه شهرهای چندفرهنگی و مناطق قومی دارد. وی به مرکز اسلامی کینگستون به عنوان نمونه اشاره می‌کند. طراحی این مسجد که در یک منطقه روستایی در لبه شهر واقع است، از سبک معماری یک انبار در کانادا اقتباس شده است.
طراحی یک مسجد مدرن بیش از هر چیز تحت تاثیر محیط اطراف آن است: محله، خیابان و حتی مستاجر قبلی. بنابراین این ۴ مسجد در تورنتوی بزرگ با ظاهرشان پایداری خود را تضمین کرده‌اند.
مسجد تورنتو
ظاهر و موقعیت: مسجد تورنتو، ساختمان تجاری قهوه ای رنگی است که در فاصله کمی از منطقه تجاری یانگ- داندس واقع شده است. علاوه بر خطاطی اسلامی بر روی پنجره‌های مات آن و علائم کوچک سفید رنگ بر بالای در ورودی که کلمات «مسجد تورنتو» به عربی و انگلیسی بر روی ان نوشته شده، اثار معماری کمی وجود دارد که نشان دهد این مسجد در واقع بزرگترین و شلوغ‌ترین مسجد در مرکز شهر است.
چگونه این مسجد ایجاد شد: انجمن مسلمانان کانادا (MAC) در سال ۲۰۰۲ ساختمان را که قبلا یکی از شعبه‌های بانک رویال در کانادا بود خرید. الطنطاوی عطیه، مدیر این انجمن می‌گوید: «تمرکز ما بر روی تعمیر و بازسازی داخلی بود. ما می‌خواستیم آنجا را به یک پایگاه دائمی برای جامعه اسلامی تبدیل کنیم. هدف ما خدمت به جمعیت در حال رشد مسلمان در منطقه بود که طبق مطالعات ملی خانوار که در سال ۲۰۱۱ انجام شده، ۷/۷ درصد از کل جمعیت منطقه را مسلمانان تشکیل می‌دادند».
آقای عطیه بیان می‌کنند: «برای رسیدن به چنین هدفی به مناره و گنبد نیازی نیست».
یک تغییر: آقای عطیه می‌خواهد با استفاده از یک آجرکاری جدید و نقاشی، ظاهر بیرونی ساختمان را نیز تغییر دهد تا به مسجد شباهت داشته باشد.
مسجد مدینه
ظاهر و موقعیت: مسجد مدینه واقع در نزدیکی دانلند و دانفورث، ساختمانی به رنگ بژ و طاق‌های سفید و سیاه اسلامی با یک گنبد شیشه‌ای است. یک مناره مزین ۲۶ متری که در نوع خود در شهر بی‌نظیر است، بارزترین ویژگی ساختمان است. این مناره از فروشگاه‌های دو طبقه و مرکز اجاره کامیون در همسایگی خود بلندتر است.
چگونه این مسجد ایجاد شد: ساخت مسجد مدینه بسیار به‌طول انجامید. جماعه المسلمین تورنتو (JMT) در دهه ۷۰ با هدف خدمت به مسلمانان مهاجر که در شرق تورنتو زندگی می‌کردند این مسجد را تاسیس کرد. در آن زمان نزذیکترین مسجد تاسیس شده در انتهای غربی شهر بود؛ مسجد جامع، کلیسای پروتستانی سابق در روستای رونس والس.
در سال ۱۹۸۳ جماعه المسلمین تورنتو در خیابان دانفورث ساختمانی را خریداری کرد که قبلا محل کلیسای علم‌شناسی بود . این ساختمان در ۱۹۹۱ بازسازی شد و محل شستشو، وضوخانه مناسب و امکانات تشیع جنازه برای آن ساخته شد. تا سال ۲۰۰۶ که آقای غانم منصوب شد، این مسجد با ویژگی‌های مسجد سنتی مجددا طراحی شد.
یک تغییر: امام اسلام که مایل به داشتن نور طبعی بیشتر در مسجد است می‌گوید: «پنجره بیشتری نیاز است. شاید نورگیرهای سقفی مناسب باشد».
مسجد عمربن خطاب
ظاهر و موقعیت: این مسجد نبش خیابان ریجنت پارک واقع شده که مابین یک مغازه پیتزا فروشی و رستوران خاورمیانه‌ای است. این مسجد تنها با نوشته سبز «مسجد عمربن خطاب جامعه مسلمان» بر روی پنجره‌اش که در بالای در ورودی است متمایز می‌شود.
چگونه این مسجد ایجاد شد: این مسجد در اصل در سال ۱۹۹۵ پس از خدمت به یک جامعه موقت برای سه سال در این منطقه تشکیل شده بود. پس از ۲۰ سال، جامعه مسلمان مرکز شهر تورنتو در صدد ساخت خانه‌ای دائمی در همسایگی برآمد. آنها یک انبار قدیمی که در حال بازسازی بود و گنبدی کوچک با پنجره‌های قوسی و وردی سنتی اسلامی برای آن در نظر گرفتند.
یک تغییر: احمد مدیر مسجد می‌گوید: «ما گنبد بزرگی نمی‌خواهیم. اکنون گنبد کوچکی داریم که آنقدرها هم در چشم نیست».
مسجد جامع مارکهام
ظاهر و موقعیت: مسجد جامع مارکهام واقع در خیابان دنیسون و بولوار منفیلد تمام ویژگی‌های یک مسجد سنتی را داراست و یک مناره ۲۵ متری، دو گنبد و طاق‌های سرپوشیده با طرحی بتنی دارد. این مسجد که در حومه مارکهام واقع است فضایی لوکس و محل پارکینگ کافی دارد.
چگونه این مسجد ایجاد شد: سال ۲۰۱۲ ارتفاع پیشنهادی مناره و پارکینگ بزرگ با مخالفت اولیه همسایگان مواجه شد. آنها می‌گفتند مسجد چشم انداز محله مسکونی را از بین می‌برد و باعث ترافیک غیرضروری می‌شود. اقای غانم می‌گوید: «علت این واکنش‌ها، تصورات غلط بود. برخی تصور می‌کردند مناره مسکونی خواهد بود و یا حالتی مشابه آرامگاه خواهد داشت». به عنوان نشانه ای از حسن نیت، ارتفاع مناره از 34 به 25 کاهش داده شد.
یک تغییر: افرادی که مسجد جامع مارکهام را اداره می‌کنند، هیچ تردیدی در مورد ظاهر آن ندارند. تمرکز آنها در بازسازی ورزشگاه و مهیا کردن حلقه‌های بسکتبال و میز پینگ‌ینگ است. تلاش دیگر این است که این محل، مکانی برای عبادت در ایام عید نیز باشد.
منبع: گلوب‌اندمیل
