پنج پرسش درباره ازدواج عرفی در کانادا
ازدواج عرفی، ازدواج کامن لا، ازدواج غیررسمی یا آنچه به اشتباه در ایران ازدواج سفید نامیده می‌شود نوعی زندگی مشترک میان یک زوج بدون پیوند زناشویی و انجام مراحل قانونی ازدواج است.
این نوع ازدواج در ایران، اگرچه اخیرا تا حدی رواج یافته، ولی هیچ جایگاه قانونی ندارد. اما در کانادا و برخی کشورهای دیگر این ازدواج رسمیت دارد و افراد نسبت به هم روابط قانونی پیدا می‌کنند.
این مطلب به چند پرسش که درباره این ازدواج، یا درست‌تر بگوییم زندگی زناشویی مشترک، بسیار مطرح است می‌پردازد.
این شماره آتش خانواده را از اینجا دانلود کنید
ازدواج عرفی یا Common Law Marriage نوعا به رابطه‌ی زوج‌هایی گفته می‌شود که در توافقی شبیه به ازدواج با هم زندگی می‌کنند، بدون آنکه تشریفات مرسوم را برگزار کنند یا اسناد حقوقی مربوطه را تنظیم کرده باشند.
با وجود این، مفهوم «ازدواج عرفی» تا اندازه‌ای پیچیده است و در نقاط مختلف کانادا برداشت‌های متفاوتی از آن وجود دارد.
در اینجا نگاهی می‌اندازیم به برخی از شایع‌ترین پرسش‌ها درباره‌ی زندگی مشترک عرفی.
آیا قوانین ازدواج عرفی در سراسر کانادا یکسان است؟
ازدواج عرفی، به لحاظ حقوقی، در حوزه‌ی اختیارات قضایی استان‌ها قرار می‌گیرد و به همین دلیل، پایه‌هایی که باعث اطلاق این نوع ازدواج بر رابطه‌هاست و نیز دیدگاه حقوقی نسبت به آنها، از استانی به استان دیگر بسیار متفاوت است.
در انتاریو و منیتوبا، زوج‌ها برای آنکه رابطه‌‌شان به عنوان ازدواج عرفی شناخته شود، می‌باید به مدت دست‌کم سه سال، یا یک سال به همراه بچه مشترک، زندگی زناشویی مشترک داشته باشند. در منیتوبا، زوج‌ها می‌توانند ازدواج عرفی خود را در سازمان ثبت آمارهای حیاتی، به ثبت برسانند.
قوانین ازدواج عرفی در بریتیش کلمبیا و نیوفاندلند تفاوت‌هایی دارد از جمله که دو سال زندگی مشترک مشمول ازدواج عرفی می‌شود.
هاروی براون‌استون، که در انتاریو قاضی است، می‌گوید در این استان ازدواج‌های عرفی به ثبت نمی‌رسد. در واقع، او یاد‌آور می‌شود که «حقوق عرفی» در انتاریو بیشتر اصطلاحی محلی است.
او می‌گوید: «در قانون انتاریو چیزی به اسم «حقوق عرفی» نداریم؛ چنین اصطلاحی وجود ندارد.»
۲. آیا در صورت جدایی، دارایی‌ها قسمت می‌شود؟
زندگی مشترک و داشتن رابطه‌ای شبیه به ازدواج، ممکن است در بیشتر استان‌ها شما را به زوج‌های «عرفی» تبدیل کند، اما این هیچ ربطی به تقسیم اموال به دست آمده در طول زندگی مشترک ندارد، مگر آنکه زوجین میان خود توافق‌نامه‌ی هم‌باشی Cohabitation Agreement یا توافق‌نامه‌ی حقوقی دیگری منعقد کرده باشند.
قاضی براون‌استون می‌گوید: «در انتاریو چیزی تحت عنوان اموال زناشویی در این نوع روابط وجود ندارد. ما برای محافظت حقوق مربوط به اموال اشخاص، از قانون مسئولیت اعتباری Constructed Trust استفاده می‌کنیم. بنابراین اگر شما زندگی مشترک عرفی داشته‌اید و در پرداخت هزینه‌های خانه‌ای که در مالکیت شریک زندگی‌تان است مشارکت کرده‌اید، حال به شکل پرداخت هزینه‌ی تعمیرات یا به این دلیل که از آن نگهداری کرده‌اید، می‌توانید روی این اموال ادعا داشته باشید.»
براون‌استون اضافه می‌کند که این حالت به هیچ وجه بر اساس همان اصولی نیست که در ازدواج‌های رسمی وجود دارد، بلکه به گفته‌ی او، «بر اساس قانون Resulting است.»
۳. آیا در هنگام جدایی نفقه تعلق می‌گیرد؟
بعید است زوجی که در رابطه‌ی عرفی هستد و قصد جدایی دارند، درگیر مسائل مربوط به نفقه شوند، اما بسته به عوامل دیگر این امکان وجود دارد.
درست مانند ازدواج رسمی، در رابطه‌ی عرفی نیز نفقه حالت اتوماتیک ندارد، بلکه تنها به کسانی تعلق می‌گیرد که شرایط آن را داشته باشند.
به گفته‌ی قاضی براون‌استون، در انتاریو نفقه تنها در صورتی به زوج‌های رابطه‌ی عرفی تعلق می‌گیرد که جدایی برای آنها «پیامدهای اقتصادی» داشته باشد. اگر یکی از زوجین در رابطه مرتبا از دیگری حمایت کرده باشد، یا یکی از آنها، برای مثال، به خاطر نگهداری از بچه مجبور به ترک شغل خود شده باشد، در اینصورت ممکن است نفقه به او تعلق گیرد.
براون‌استون می‌گوید: «اگر سه سال با هم زندگی کنید و فرزندی نداشته باشید، در مورد مسائل مربوط به نفقه مانند زن و شوهر رسمی با شما برخورد می‌شود.» اما او تاکید دارد که «نفقه آنچنان شایع نیست.»
۴. آیا داشتن بچه مشترک تاثیری بر جایگاه عرفی بودن رابطه دارد؟
وجود بچه می‌تواند تاثیر چشم‌گیری بر نوع نگاه قانون به یک رابطه‌ی عرفی داشته باشد. زن و مردی که با هم زندگی می‌کنند و بچه دارند، سال‌ها زودتر از زوج‌های بدون فرزند به عنوان زن و شوهر عرفی شناخته می‌شوند.
این بچه می‌تواند فرزند مشترک باشد یا فرزندی باشد که آنها مشترکا به فرزند خواندگی Adoption پذیرفته باشند.
حتی در کبک نیز که تقریبا هیچ امتیازی برای زوج‌های عرفی در نظر گرفته نشده است، داشتن بچه مشترک جزو استثناها به شمار می‌آیند.
به گفته‌ی Teitelbaum یک وکیل امور خانواده در کبک، اگر دو نفر در کبک با هم زندگی کنند و صاحب فرزندی باشند، اما فقط یکی از آنها مالک خانه باشد، دیگری می‌تواند درخواست کند که طی مرحله اولیه جدایی Initial Separation، از بخشی از خانه استفاده کند؛ اما فقط به خاطر بچه.
۵. آیا دو طرف می‌توانند از پیش درباره سرپرستی بچه توافق بکنند؟
اکثر موارد در ازدواج عرفی می‌تواند برحسب توافق اولیه یا همان توافق‌نامه‌ی هم‌باشی مورد توافق طرفین قرار بگیرد، غیر از بحث حضانت و نحوه نگهداری بچه.
یعنی شما نمی‌توانید پیشاپیش تعیین و توافق کنید که، در صورت جدایی، چه کسی حضانت بچه را برعهده خواهد گرفت و نحوه دسترسی هر کدام به بچه چگونه خواهد بود، چنین توافقی ارزش حقوقی ندارد.
