چرا نرخ سود بانک مرکزی این قدر مهم است

بانک مرکزی کانادا هشت بار در سال نرخ سود کلیدی خود را تنظیم و اعلام می‌کند. در روزهای منتهی به این اعلان‌ها معمولا توفانی از تفسیرهای مختلف برپا می‌شود و کارشناسان در این باره بحث می‌کنند که اگر بانک مرکزی نرخ سود خود را بالا ببرد، پایین بیاورد یا در میزان فعلی نگه دارد برای اقتصاد کانادا چه اتفاقی خواهد افتاد. از آنجا که بازار مسکن کانادا یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد این کشور است، ناظران برای پیش‌بینی تصمیم بعدی بانک مرکزی با دقت فراوان تغییرات بالقوه در نرخ سود وام‌های مسکن بانک‌های بزرگ را دنبال می‌کنند.

در این مطلب می‌بینیم که نرخ سود کلیدی بانک چه کارایی‌ای دارد و ارتباط آن با بازار مسکن کانادا چیست.

این نرخ سود کلیدی چیست؟

هرگاه بانک مرکزی کانادا نرخ سود کلیدی جدیدی اعلام می‌کند، در واقع هدف‌گذاری برای نرخ سود شبانه است؛ نرخ سود وجوهی که شبانه بانک‌ها تحت سیستم انتقال مبالغ بزرگ از یکدیگر وام می‌گیرند. این نقل و انتقال، یک سرویس ویژه برای خدمات بین موسسات مالی بسیار بزرگ است. همان‌طور که واژه هدف‌گذاری نشان می‌دهد بانک مرکزی این نرخ سود شبانه را به بانک‌ها تحمیل نمی‌کند بلکه آنها را به سمت رقم مورد نظر خود هدایت می‌کند.

بسته به تراکنش‌های روزانه مشتریان، برخی بانک‌ها در پایان روز با کمبود نقدینگی مواجه می‌شوند. این اتفاق زمانی اتفاق می‌افتد که مقدار برداشت وجه مشتریان در مجموع از سپرده‌گذاری آنها بیشتر باشد. از آنجا که بانک مرکزی اجازه چنین کمبود نقدینگی را نمی‌دهد، برخی از بانک‌ها همواره مجبور به گرفتن وام هستند؛ یا از یک بانک رقیب (که سپرده‌گذاری مشتریان آن از برداشت آنها بیشتر بوده است) و یا از خود بانک مرکزی.

ضمن اینکه یک بانک با وجوه مازاد می‌باید این مبالغ را به یک بانک رقیب وام بدهد، یا آن را در بانک مرکزی به حساب بگذارد.

اینجاست که بانک مرکزی با تعیین نرخ سود شبانه، بانک‌ها را به این سمت هدایت می‌کند که با نرخ سود مشخصی وام بگیرند. بانک مرکزی به وجوهی که بانک‌های دیگر شبانه نزد آن می‌گذارند ۰,۰۰۲۵ درصد پایین‌تر از نرخ سود کلیدی سود می‌پردازد و برای مبالغی که بانک‌ها شبانه از بانک مرکزی وام می‌گیرند ۰,۰۰۲۵ درصد بالاتر از نرخ سود کلیدی سود می‌گیرد. با این کار، بانک مرکزی قادر است که نرخ سود بانک‌ها را نزدیک به هدف‌گذاری خود، که در فاصله بین این دو نرخ است، نگه دارد.

همان‌طور که بانک مرکزی اشاره می‌کند «از آنجا که مشارکت‌کنندگان در این سیستم انتقال می‌دانند که بانک مرکزی همواره با نرخ سود بالای بازه به آنها وام می‌دهد و با نرخ پایین بازه از آنها وام می‌گیرد، دلیلی وجود ندارد که بخواهند با نرخ سودی خارج از این بازه به یکدیگر وام بدهند.»

بانک مرکزی می‌گوید: «هدف سیاست پولی بانک مرکزی کانادا این است که نرخ تورم را در حدود ۲ درصدی که هدف‌گذاری کرده است نگه دارد و با این کار از رشد پایدار اقتصادی حمایت کند.»

بانک مرکزی ارتباط بین نرخ سود و تورم را این‌گونه توضیح می‌دهد: «وقتی نرخ سود را کاهش می‌دهید، هم هزینه وام گرفتن پایین می‌آید و هم قیمت دارایی‌هایی که با نرخ سود وابستگی دارند. به این ترتیب شما وام گرفتن و خرج کردن را تشویق می‌کنید. در نتیجه و در طول زمان، تقاضای کل برای خرید کالاها و خدمات افزایش می‌یابد. در مقابل، هنگامی که نرخ سود وام‌های تجاری بالا می‌رود عکس این اتفاق می‌افتد.»

بانک اضافه می‌کند وقتی این تقاضا از عرضه پیشی می‌گیرد قیمت‌ها معمولا بالا می‌روند و اگر این افزایش بیشتر از نرخ دو درصد در سال باشد می‌تواند موجب بالا رفتن نرخ سود و کاهش فعالیت‌های اقتصادی شود.

نرخ سود چگونه بر وام‌های مسکن تاثیر می‌گذارد؟

آن‌طور که رویس مندس اقتصاددان CIBC توضیح می‌دهد این تاثیر بسته به نوع وام فرق می‌کند. او می‌گوید: «برخی از وام‌ها نرخ سود متغیر دارند. به این معنی که بسته به عواملی مانند اوراق قرضه دولتی یا نرخ سود کلیدی بانک مرکزی، نرخ سود این وام‌ها در طول زمان ممکن است تغییرکنند.»

کاهش در نرخ سود کلیدی به این معنی خواهد بود که بانک‌ها هزینه کمتری برای وام گرفتن از بانک مرکزی می‌پردازند، که به نوبه خود برای آنها این امکان را فراهم می‌کند که از مشتریان خود نرخ سود کمتری بگیرند. اگر یک بانک این کار را بکند، رقابت بانک‌های دیگر را نیز به اتخاذ تصمیم مشابه وادار خواهد کرد.

وام‌های با نرخ سود ثابت داستان متفاوتی دارند. مندس می‌گوید: «اگر شما یک وام با نرخ سود ثابت  داشته باشید، آن‌گاه اگر مانند سال ۲۰۱۴ بانک مرکزی کانادا نرخ سود کلیدی خود را پایین بیاورد برای شما استفاده‌ای نخواهد داشت.» اگرچه در صورت افزایش نرخ سود کلیدی بانک مرکزی گرفتن این نوع وام‌ها به نفع شما خواهد بود. مندس اضافه می‌کند که وام‌های با نرخ سود ثابت معمولا از میزان بازده اوراق قرضه دولتی تاثیر می‌پذیرند، چرا که بانک‌ها از این اوراق برای تامین وام‌های مسکن استفاده می‌کنند.