کدام ایالت‌ها امسال فرصت‌های شغلی بیشتری ارائه می‌کنند؟
بزرگ‌ترین سوال ما درباره چشم‌انداز اقتصاد کانادا در سال ۲۰۱۶ این است که با وجود فروکش کردن قیمت نفت و ضعیف شدن این بخش، اقتصاد کانادا به چه سمت و سویی خواهد رفت؟ شاید یکی از مهم‌ترین شاخص‌هایی که بتواند به این سوال پاسخ دهد، مساله مهاجرت‌های بین‌استانی است. این مهاجرت‌ها یک دلیل مهم دارند و آن هم مسائل شغلی است. بنابراین با نگاهی به وضعیت مهاجرت بین استانی به خوبی متوجه می‌شویم که پس از فروکش کردن بازار نفت، کدام بازارها در سال آینده شکوفا خواهند شد و بیشترین فرصت شغلی را در اختیار افراد جویای کار قرار خواهد داد.
این مطلب را در شماره جدید هفته‌نامه چاپی آتش منتشر کرده‌ایم.
شما می‌توانید برای دانلود شماره ۱۸ هفته‌نامه چاپی آتش اینجا را کلیک کنید.
نیمی از اقتصاد کانادا به صورت مستقیم با نیروی کار در تماس است. این بخش قابل توجه از اقتصاد کشور، پس از آنکه از اقتصاد نفتی و مبتنی بر منابع زیرزمینی ناامید شده‌اند به سوی بخش‌هایی مهاجرت کرده‌اند که به منابع نفتی وابسته نیست؛ صادرات، خدمات و بخش‌های دیگر اقتصاد کانادا که به شدت به نیروی کار متخصص نیازمندند.
مزایای مهاجرت بین‌استانی
رولاند توس، اریکا رودریگز و متیو کالور نویسندگان یک پژوهش گروهی هستند که این روند مهاجرت را در کانادا مطالعه کرده است: «مهاجرت یکی از مکانیزم‌های مهم در اقتصاد است و به خوبی شرایط بازار را تنظیم می‌کند. امکان مهاجرت نیروی کار به بازارها انعطاف‌پذیری را می‌دهد که بتوانند بر اساس شرایط مختلف، خود را بهینه کنند و از این امتیاز به خوبی استفاده کنند.» این پژوهش برای یک موسسه اقتصادی در اتاوا انجام شده است تا نشان دهد مهاجرت از مرکز چه تاثیراتی بر اقتصاد کانادا گذاشته است.
مهاجرت یک درصدی مردم
این مطالعه نشان می‌دهد مهاجرت‌های بین‌استانی در سال گذشته ۱.۲۳ میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی کانادا افزوده است. در واقع اگر این مهاجرت‌ها روی نمی‌داد چنین رقمی به اقتصاد کانادا اضافه نمی‌شد. البته این رقم در یک اقتصاد ۱.۸ تریلیون دلاری در سال رقم قابل توجهی نیست اما نشان‌گر این است که یک درصد مردم کانادا یعنی حدود ۳۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۵ از یک استان به استانی دیگر مهاجرت کرده‌اند. این افراد توانسته‌اند با این مهاجرت، فرصت‌های جدید اقتصادی ایجاد کنند و هر کدام از این مهاجران به طور متوسط ۹ درصد رشد اقتصادی داشته باشند.
نکته قابل توجه دیگر در این مطالعه این است که مهاجرت بین‌استانی، تاثیری یک‌ساله ندارد. این مطالعه نشان می‌دهد مهاجرت‌ها از سال ۱۹۸۷ تاکنون تاثیری بر اقتصاد کانادا گذاشته که باعث شده سال گذشته ۱۵.۸ میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی اضافه کند. در واقع اگر همه این افراد در طول این سال‌ها در شهرهای خود می‌ماندند، کانادا نمی‌توانست سال گذشته این رقم را به آمار تولید ناخالص داخلی خود اضافه کند.
این مطالعه می‌گوید: «وقتی یک نیروی کار از استانی که تولید کمتری دارد به استانی که تولید بیشتری دارد مهاجرت می‌کند، تنها بر تولیدات یک سال استان جدید تاثیر نمی‌گذارد بلکه باعث می‌شود همه سال‌هایی که در استان جدید مشغول به کار است، با افزایش بهره‌وری روبرو شود.»
موانع مهاجرت
هر چند وجود سرمایه و پول بیش از هر چیز می‌تواند افراد را از استانی به استان دیگر مهاجرت دهد اما این امکان همیشه برای همه افراد وجود ندارد. آنها ممکن با موانع متعددی روبرو باشند. مسائل شخصی یکی از این دلایل است. اما یکی دیگر از موانع مهاجرت‌های درون‌استانی، لایسنس‌ها و گواهینامه‌هایی است که افراد برای مشاغل خاص دریافت می‌کنند. بسیاری از این گواهینامه‌ها در استان‌های دیگر غیرقابل استفاده‌اند. البته تفاهم‌نامه جدید میان سه استان بریتیش‌کلمبیا، آلبرتا و ساسکاچوان این موانع را برای بخش زیادی از نیروی کار از میان برداشته و آنها می‌توانند با گواهینامه‌های هر کدام از این استان‌ها، در استان‌های دیگر نیز کار کنند اما هنوز هم قوانین و آیین‌نامه‌ها، مانع اصلی ساکنان سایر استان‌ها برای مهاجرت به استان‌های دیگر است.
کاهش تاریخی مهاجرت‌ها
مهاجرت بین‌استانی در کانادا همچنین بر اثر سیر تکاملی جمعیت، آرام‌تر از گذشته شده است. ۲۵ سال پیش، ۱.۱ درصد کانادایی‌ها از استانی به استان دیگر مهاجرت کرده بودند اما این میزان امسال ۰.۸ درصد بوده است.
این مطالعه می‌گوید: «افزایش چشم‌گیر دو-درآمدی شدن خانوار در کانادا که در پی افزایش قابل توجه نیروی کار زن بوده، یکی از عواملی است که موجب کاهش مهاجرت در کاناداست. یکی دیگر از عوامل این کاهش مهاجرت، مساله سن است. هر چه میانگین سن نیروی کار بیشتر باشد، میزان مهاجرت نیز کاهش خواهد یافت.»
بیشتر تاریخچه مهاجرت بین‌استانی در کانادا مربوط به ایالت آلبرتاست. در دو دهه گذشته حدود نیم‌میلیون کانادایی به آلبرتا مهاجرت کرده‌اند. ایالت دیگری که میزان قابل توجهی مهاجرپذیر داشته است، بریتیش‌کلمبیا با ۶۹ هزار نفر مهاجر بین‌استانی بوده است.
حالا با وجود فروکش کردن بازار نفت که به نظر می‌رسد چند سال ادامه داشته باشد، سوال اینجاست که چه میزان از این روند تاریخی مهاجرت، تغییر خواهد کرد و سرعت آن چه قدر خواهد بود.
نگاهی به آمارهای سال ۲۰۱۵
اعداد مربوط به نیمه اول سال ۲۱۰۵ می‌تواند پاسخ این سوال را بدهد. بحران اقتصادی در بازار نفت باعث شد در نیمه اول سال گذشته بیش از ۱۸۵ هزار نفر مهاجرت بین‌استانی کنند. این رقم به نسبت همین بازه زمانی در سال ۲۰۱۴ به میزان ۹ درص افزایش داشته است. این رقم از متوسط مهاجرت ده سال گذشته در کانادا ۲۵ درصد بیشتر است.
هر چند نمودارها هنوز نمی‌تواند تصویر دقیقی از شرایط به دست دهد اما آمار نشان می‌دهد مهاجرت به بیرون از آلبرتا ۱۳ درصد افزایش داشته است. هر چند هنوز هم آلبرتا آمار پذیرش مهاجر رو به رشدی دارد و تعداد افرادی که در نیمه اول سال ۲۰۱۵ به آلبرتا مهاجرت کرده‌اند ۱۷ هزار نفر است؛ هنوز بیشتر از همه استان‌ها.
از سویی دیگر تعداد مهاجرانی که وارد انتاریو شده‌اند در نیمه اول سال ۲۰۱۵ میلادی به نسبت همین دوره زمانی در سال قبل از آن، ۱۸ درصد افزایش داشته است. انتاریو بیشترین نقش را در صادرات غیرنفتی کانادا دارد.
به نظر می‌رسد مهاجرت بین‌استانی یکی از قابلیت‌های شناور و خوب برای اقتصاد کانادا بعد از شوک نفتی باشد. ضمن اینکه به نظر می‌رسد اینرسی خوبی در آلبرتا وجود دارد که توانسته با وجود کاهش رشد اقتصادی و شرایط بازار، هنوز هم امکانات خوبی را برای به کار گیری نیروی متخصص فراهم کند. در عین حال به نظر می‌رسد اوضاع در دو استان انتاریو و بریتیش‌کلمبیا به گونه‌ای است که می‌تواند پذیرای نیروی کار متخصص از آلبرتا باشد. این امکان برای دو استانی که نقش رهبری اقتصاد کانادا را برعهده دارند، خبر خوبی است.
جاک فینلیسن، مدیر ارشد سیاست‌گذاری Business Council of British Columbia می‌گوید: «سوال مهمی که وجود دارد این است که آیا بقیه مناطق هم می‌توانند مثل آلبرتا چنین قابلیتی از خود نشان دهند؟
آیا بقیه بخش‌های اقتصاد هم مثل انرژی توانایی مدیریت این شرایط را دارند؟
میزان ورودی مهاجران به آلبرتا برای مدت مدیدی قابل توجه بوده است. اگر این روند طی سال‌های آتی متوقف یا برعکس شود، باعث به وجود آمدن شوکی بزرگ به بازار ملی کار خواهد بود.»
