یادداشت یک نویسنده مسلمان در تورنتو استار درباره ماه رمضان در کانادا
فهرست مطالب
شماره ۹۴ هفته‌نامه آتش را از اینجا دانلود کنید
فیصل کوتی مشاور حقوقی شرکت
KSM Law و استادیار دانشکده‌ی حقوق دانشگاه والپارایسو در ایندیانا و استادیار دانشکده‌ی حقوق Osgoode Hall دانشگاه یورک است.
او به عنوان یک مسلمان که هر سال در کانادا روزه می‌گیرد، مطلبی را در تورنتو استار منتشر کرده و به بررسی وضعیت روزه‌داری در کانادا می‌پردازد.
او می‌گوید روزه علاوه بر اینکه یک آیین است، تاثیرات معنوی هم به همراه دارد.
فیصل کوتی – تورنتو استار: وقتی مردم می‌فهمند من روزه هستم، یک سوال همیشگی از من می‌پرسند: «ولی آب که می‌توانی بخوری، این‌طور نیست؟»
جواب منفی است. نه آب نه غذا، از طلوع خورشید تا غروب. آنهایی که روزه می‌گیرند همچنین باید از روابط جنسی دوری گزینند، دروغ نگویند، تقلب نکنند، غیبت نکنند و سایر عادت‌های «بد» خود را کنار بگذارند. بسته به مذاهب مختلف، تعدادی از این اعمال نیز ممکن است موجب باطل شدن روزه شود و جبران این روزه شکستن هم معمولاً سخت و سنگین است.
سوالات مردم، مانند آنچه در مورد نوشیدن آب اشاره کردم، نشانگر آن است که غیرمسلمانان و همچنین خود مسلمان‌ها بیشتر به آداب ظاهری رمضان توجه دارند و از جنبه‌های معنوی و دگرگون‌ساز آن غافلند.
حال و هوای روزه‌داران در کانادا
امسال هم مسلمانان کانادا به میلیون‌ها مسلمان دیگر در سراسر جهان پیوستند و ماه رمضان را با روزه سپری کردند. اهمیت رمضان به خاطر عبادت روزه است، اما یک دلیل دیگر این اهمیت این است که قرآن اولین بار در این ماه نازل شد. روزه که یکی از عبادات دینی مهم مسلمانان به شمار می‌آید، بسته به مکان زندگی بین ۱۰ تا ۲۱ ساعت به طول می‌انجامد.
مومنان (به استثنای سالخوردگان، بیماران، کودکان، زنانی که در عادت ماهانه هستند و مانند اینها) می‌باید در طول این رژیم غذایی و دوره‌ی پرورشی ۳۰ روزه، به آداب معنوی و جسمانی این ماه توجه داشته باشند. بسیاری از مردم عادت‌های بد خود را کنار می‌گذارند. بعضی‌ها بعد از ماه رمضان همچنان برنامه‌ی جدید زندگی خود را ادامه می‌دهند و بعضی‌های دیگر به سر جای اولشان برمی‌گردند. برای مثال، پدر من که به مدت ۱۸ سال آتش به آتش سیگار می‌کشید، ۳۰ سال پیش در یک ماه رمضان به یکباره آن عادت را کنار گذاشت.
هدف از روزه گرفتن کنترل روی نفس، تفکر کردن، خودداری کردن، همدلی داشتن و نیکوکاری است.
سنت‌های دینی بر مزیت‌های جسمی، معنوی و اجتماعی روزه گرفتن تأکید دارند.
متأسفانه با توجه به وضعیتی که در بسیاری از جوامع اسلامی مشاهده می‌شود، نمی‌توان بر غیرمسلمانان خرده گرفت که چرا ماه رمضان را بیشتر از زاویه‌ی جشن‌ها و مراسم‌های آن می‌بینند. همچون آیین‌های دینی دیگر از جمله کریسمس، در مورد رمضان نیز به مرور زمان جلوه‌های ظاهری و جنبه‌های تشریفاتی نقش مهم‌تری یافته‌اند.
فرصتی برای ترک عادت‌های ناپسند
با این حال، رمضان برای مسلمانان و همچنین غیرمسلمانان امیدهای زیادی را به همراه دارد. مسلمانان می‌توانند تغییراتی را در زندگی خود ایجاد کنند. آنها می‌توانند با تلاشی آگاهانه، از دستاوردهای معنوی این ماه بهره‌مند شوند و هم به بهبود وضعیت سایرین، از جمله کانادایی‌هایی که کمتر از نعمت‌ها برخوردار بوده‌اند، کمک کنند.
دعوت به تفکر و تأمل که یکی از جنبه‌های این ماه مبارک است، امروز برای همه‌ی انسان‌ها جنبه‌ی حیاتی دارد، چرا که با مسائلی مانند ماتریالیسم، افراط‌گرایی، عوام‌گرایی، نابودی محیط زیست و تغییرات اقلیمی و مانند اینها مواجه هستیم.
عقل سلیم حکم می‌کند که مردم وزن کم کنند و سلامتیشان را بهبود بخشند. در حقیقت تحقیقات پزشکی مزیت‌های بهداشتی روزه گرفتن را تأیید می‌کند. با وجود این، پرخوری در ماه رمضان به مشکلی جدی تبدیل شده است. درواقع، آن‌طور که دکتر المدنی سرپرست جامعه‌ی دیابت امارات می‌گوید، بسیاری از مسلمانان «در هنگام باز کردن روزه‌ی خود تمایل به پرخوری دارند و معمولاً غذاهایی می‌خورند که شامل مواد خوراکی سنگین، پر چرب و پرکالری است.»
من اطلاعی از تحقیقات احتمالی در این خصوص ندارم، اما آن‌طور که از ظواهر امر پیداست بسیاری از مردم در طول ماه رمضان دچار اضافه وزن می‌شوند. افزایش مصرف غذاهای چرب و سرخ‌کرده به همراه خوراکی‌های شیرین در هنگام افطار و کاهش فعالیت‌های جسمانی، دو مقصر اصلی این وضعیت هستند. آموزه‌های حضرت محمد در خصوص پر کردن یک سوم از شکم با غذا و گذاشتن یک سوم برای هوا و یک سوم دیگر برای مایعات، می‌تواند بسیار راهگشا باشد.
تمرین یک‌ماهه همدلی با اطرافیان
هدف دیگر روزه گرفتن آموزش همدلی است. روزه موجب می‌شود که انسان – البته به مدتی کوتاه – از حال و روز اقشار ضعیف جامعه آگاهی یابد. البته مسلم است که اگر روزه‌گیران در طول این ماه فقط لم بدهند و بخوابند و کمتر کار کنند و بیشتر غذا بخورند، این هدف برای آنها تحقق نخواهد یافت.
در واقع این تغییرات حتی روی اقتصاد تأثیر می‌گذارد. گرچه اطلاعات مستندی در مورد کانادا وجود ندارد، به گفته‌ی سامر سانوکروت، اقتصاددان اردنی، بهره‌وری نیروی کار در بسیاری از کشورهای مسلمان «به دلیل کاهش ساعات کاری و تغییر الگوهای رفتاری، بین ۳۵ تا ۵۰ درصد در ماه رمضان کاهش می‌یابد.» اندکی کاهش قابل درک است، اما اگر یکی از اهداف روزه همدلی پیدا کردن با اقشار ضعیف است، در آن صورت اتفاقاً باید سخت‌تر کار کنیم، چون آن دسته از آدم‌ها از سطح رفاه ما برخوردار نیستند.
خوشبختانه کارهای خیرخواهانه و کمک‌های انسان‌دوستانه در این ماه مبارک افزایش می‌یابد. سازمان‌های اسلامی معمولاً کمپین‌هایی برای کمک به نیازمندان به راه می‌اندازند. درواقع بانک‌های مواد غذایی در سراسر آمریکای شمالی گزارش می‌کنند که در این ماه با موجی از کمک‌های مردمی مواجه می‌شوند. کاستن از دورریزها و اسراف‌کاری‌ها و هدایت آن به سمت منافع محلی، هم به جای آوردن واجبات دینی است و هم به مقابله با رشد فقر در اطراف‌مان کمک می‌کند.
غیر مسلمانان چه می‌توانند بکنند؟ خوشبختانه بر خلاف برخی نقاط دنیا، ما پلیس شرعی نداریم و مسلمانان را مجبور به روزه گرفتن نمی‌کنیم و غیر مسلمانان را از غذا خوردن در اماکن عمومی باز نمی‌داریم. بنابراین لزومی به این نیست که در ملأ عام چیزی نخورید.
مجبور هم نیستید که روزه بگیرید، مگر آنکه واقعا خودتان بخواهید آن را تجربه کنید. توجه داشته باشید که رمضان زمانی برای تمرکز روی مسائل معنوی است. بنابراین سعی کنید با دوستان، کارمندان و همکارانی که روزه هستند همراهی داشته باشید، همانطور که در هر تعامل مدنی دیگری این کار را انجام می‌دهید. می‌توانید به خیریه‌های محلی مانند Give 30 Ramadan کمک کنید که در پی مقابله با گرسنگی است.
روزه گرفتن از لحاظ جسمانی مشکلاتی به همراه دارد و سعی کنید دشواری‌های بیشتری برای روزه‌داران ایجاد نکنید.
