فهرست مطالب
بانک مرکزی کانادا برای پنجمین بار از جون ۲۰۲۴ نرخ بهره معیار خود را کاهش داد و آن را به ۲.۲۵ درصد رساند. این تصمیم تازه در شرایطی اتخاذ شده که رشد اقتصادی کند شده، تورم هنوز از هدف ۲ درصدی فاصله دارد و هزینه‌های زندگی برای بسیاری از کانادایی‌ها بالاست.
اکنون پرسش اصلی این است که کاهش نرخ بهره چه تاثیری بر زندگی روزمره مردم دارد؟ آیا قسط مورگیج‌ها سبک‌تر می‌شود؟ آیا کسب‌وکارهای کوچک نفس تازه‌ای می‌کشند؟ و آیا پس‌اندازها دوباره ارزش خود را از دست می‌دهند؟
در همین زمینه، رسانه CBC News در گزارشی به قلم Jenna Benchetrit با عنوان «How do lower interest rates impact your life?» با گروهی از اقتصاددان‌ها، مشاوران مالی و متخصصان مورگیج گفت‌وگو کرده و به بررسی جزئیات این تغییر پرداخته است؛ از بازار مسکن و بیزینس‌های کوچک گرفته تا حساب‌های پس‌انداز و رفتار مصرف‌کننده.
نرخ بهره چیست و چگونه بر رفتار مالی مردم اثر می‌گذارد؟
نرخ بهره همان پول اضافه‌ای است که وام‌گیرنده باید برای استفاده از وام دریافتی خود پرداخت کند و در مقابل، همان سودی است که بانک‌ها به سپرده‌گذاران می‌پردازند. بانک‌های بزرگ کانادا مانند ،CIBC، بانک TD، بانک Scotiabank، بانک RBC، و بانک BMO نرخ پایه یا Prime Rate خود را نزدیک به نرخ شبانه بانک مرکزی تنظیم می‌کنند.
وقتی بانک مرکزی نرخ بهره شبانه خود را بالا می‌برد، هزینه وام‌گیری افزایش یافته و مردم کمتر خرج می‌کنند تا تورم کنترل شود. اما با کاهش نرخ، وام ارزان‌تر می‌شود و تمایل به خرج کردن و سرمایه‌گذاری بالا می‌رود.
Andrew DiCapua از اتاق بازرگانی کانادا می‌گوید این فرآیند می‌تواند رفتار خریداران را تغییر دهد: وقتی نرخ بالا باشد، ممکن است کسی به جای خودروی دلخواه، مدل ارزان‌تر بخرد یا خرید را به تعویق بیندازد، اما وقتی نرخ پایین می‌آید، همان خریدی را انجام می‌دهد که دلخواه اوست.
بازار مسکن؛ نقش احساسات در تصمیم‌گیری
کاهش نرخ بهره بیشترین تاثیر را بر صاحبان مورگیج‌های با نرخ شناور دارد، چون قسط ماهانه آنها با هر کاهش نرخ پایین‌تر می‌آید. خریداران جدید هم وقتی نرخ‌های ثابت پایین‌تر می‌شود، برای ورود به بازار ترغیب می‌شوند.
Penelope Graham از وب‌سایت RateHub می‌گوید: «فقط همین که از شدت نرخ‌ها کاسته شود، می‌تواند باعث یک تغییر روانی میان خریداران شود. خیلی‌ها با این ذهنیت که “اگر الان نخرم از بازار جا می‌مانم” وارد عمل می‌شوند.»
این افزایش تقاضا در نهایت می‌تواند به رشد معاملات، بازسازی‌ها و تقویت صنایع مرتبط با ساخت‌وساز منجر شود.
کسب‌وکارهای کوچک در تله هزینه‌ها
وقتی قسط خانوارها کمتر می‌شود، بخشی از درآمد آنان آزاد می‌شود تا خرج خدمات، رستوران و کالاهای مصرفی شود. به گفته Simon Gaudreault، اقتصاددان و معاون تحقیقات در Canadian Federation of Independent Business یا CFIB، این جریان نقدی تازه می‌تواند به کسب‌وکارهای کوچک کمک کند.
اما در عین حال، همین بیزینس‌ها هنوز با هزینه‌های بالای بیمه، نیروی کار و مواد اولیه مواجه‌اند.
آقای Gaudreault می‌گوید: «با وجود نرخ‌های پایین‌تر، ولی به‌خاطر عدم قطعیت و هزینه‌های بالا، شرکت‌ها فعلا دست به عصا هستند. در واقع پول زیادی برای سرمایه‌گذاری جدید یا استخدام باقی نمی‌ماند.»
برندگان و بازندگان کاهش نرخ
Shannon Lee Simmons مشاور مالی در تورنتو می‌گوید هر وامی که نرخ بهره آن به Prime Rate مرتبط باشد، مثل مورگیج با نرخ شناور، وام خودرو، کردیت کارت یا لاین آف کردیت، حالا ارزان‌تر می‌شود و این می‌تواند ماهانه ده‌ها یا صدها دلار در هزینه خانوار صرفه‌جویی ایجاد کند.
اما پس‌اندازکنندگان از این شرایط ناراضی‌اند، چون بانک‌ها نرخ سود حساب‌ها و GICها را پایین می‌آورند. Simmons می‌گوید: «کسانی که روی سود بانکی حساب کرده‌اند، احساس ناامیدی دارند. ولی اگر کسی در پرتفوی خود اوراق با درآمد ثابت یا صندوق باند دارد، کاهش نرخ‌ها معمولا باعث رشد قیمت آنها می‌شود.»
«قدرت نرم» تصمیمات بانک مرکزی
به گفته Andrew DiCapua از اتاق بازرگانی کانادا ، تغییرات نرخ بهره معمولا حدود ۱۸ ماه زمان می‌برد تا تاثیر خود را بر روی اقتصاد بگذارد، چون بانک‌ها باید نرخ‌های خود را تنظیم کنند و بعد خانوار و شرکت‌ها بر اساس آن تصمیم بگیرند.
او تاکید می‌کند تصمیمات بانک مرکزی تنها اثر عددی ندارند، بلکه این «سیگنالی» است که آنها به دنیای اقتصاد و بازارهای مالی می‌فرستند. همین سیگنال می‌تواند اعتماد یا نگرانی ایجاد کند و رفتار مصرف‌کننده و سرمایه‌گذار را جهت دهد. این همان چیزی است که DiCapua آن را «قدرت نرم بانک مرکزی» می‌نامد.
چرا کاهش نرخ‌ها در زمان تورم ادامه دارد؟
در ظاهر ممکن است کاهش نرخ بهره در دوره‌ای که تورم هنوز مهار نشده، عجیب به نظر برسد. اما به گفته تحلیلگران، کاهش نرخ در کانادا و ایالات متحده نشانه نگرانی از رکود است. ترکیب تعرفه‌های تجاری، رشد کند، بیکاری رو به افزایش و ظرفیت تولید پایین‌تر باعث شده تا بانک‌های مرکزی بخواهند از سقوط اقتصاد جلوگیری کنند.
بنابراین، سیاست فعلی بانک مرکزی کانادا فقط ضدتورمی نیست؛ ضد‌رکودی هم هست و هدفش ایجاد تعادل میان «تقاضا و ظرفیت تولید» است.
نشانه‌هایی که باید برای سنجش تاثیر کاهش نرخ بهره در نظر گرفت
کارشناسان می‌گویند کاهش نرخ بهره مانند یک داروی تدریجی است؛ اثر آن بلافاصله دیده نمی‌شود و باید ماه‌ها منتظر ماند تا نتایج در اقتصاد ظاهر شود. به همین دلیل چند شاخص کلیدی وجود دارد که رصد آنها می‌تواند نشان دهد آیا سیاست جدید بانک مرکزی در مسیر درست حرکت می‌کند یا نه:
- واکنش بانک‌های تجاری در کاهش Prime Rate: اگر بانک‌های بزرگ به سرعت نرخ‌های خود را پایین بیاورند، نشان می‌دهد سیاست پولی به سیستم مالی منتقل شده است.
- روند بازار مسکن در فصل‌های بعد: رشد یا رکود معاملات، یکی از اولین نشانه‌های تأثیر کاهش نرخ بر اعتماد مصرف‌کننده است.
- الگوی پس‌انداز و سرمایه‌گذاری مردم: اگر سپرده‌ها از حساب‌های بانکی به سمت بازار سهام و اوراق حرکت کند، یعنی مردم به رشد اقتصاد خوش‌بین‌تر شده‌اند.
- فضای کسب‌وکار و نظرسنجی‌های شرکت‌ها: افزایش استخدام و سرمایه‌گذاری در بیزینس‌های کوچک نشانه بازگشت اطمینان به بازار است.
- مسیر تورم در ماه‌های آینده: اگر کاهش نرخ باعث جهش دوباره قیمت‌ها شود، ممکن است بانک مرکزی ناچار شود چرخه کاهش را متوقف کند.
این شاخص‌ها به دولت، سرمایه‌گذاران و خانوارها کمک می‌کند تا بفهمند آیا اقتصاد واقعا در مسیر احیا قرار گرفته یا هنوز باید برای چالش‌های بیشتر آماده باشند.
