تورنتو شهر بدون آپارتمان

در حال حاضر بسیاری از مردم در تورنتو در آپارتمان‌ها و کاندوها زندگی می‌کنند و به‌سختی می‌شود تصور کرد که زمانی در این شهر بزرگ، اجاره کردن بخشی از یک ساختمان بزرگتر غیرمعمول و حتی بی‌‌بند و باری تلقی می‌شده است.

این مطلب با بازسازی آن روزها، از اولین ساختمان‌های آپارتمانی که در این شهر ساخته شد روایت می‌کند و اینکه نخستین مشتریان آپارتمان‌ها ثروتمندان بودند و در عین حال مقاومت اجتماعی جدی دربرابر این نوع زیستن جمعی وجود داشت.

این خیلی عجیب است که تا قبل از سال ۱۸۹۹ هیچ ساختمانی در تورنتو با هدف اجاره دادن ساخته نشده بود، امری که این شهر را در آمریکای شمالی به یک استثنا تبدیل می‌کرد. البته مردم اتاق‌ها یا طبقاتی از خانه‌های خود را به دیگران اجاره می‌دادند (محله‌ی شلوغ و پرحرف و حدیثی به اسم The Ward در نزدیک City Hall فعلی، از مدتها پیش از آن پر از مستأجر بود)، اما هیچ ساخت و سازی به شکل خاص برای اجاره انجام نشده بود.

اولین ساختمان در تورنتو که از ابتدا برای سکونت چند خانواده ساخته شد عمارت‌ سنت جورج واقع در خیابان Harbord  بود، مستقیما روبروی جایی که بعداً ساختمان نه‌چندان دل‌پسند کتابخانه‌ی Robarts قرار گرفت. در سال ۱۹۰۵، این تقاطع بخشی از منطقه‌ی نسبتاً آرام و مرفه‌نشین در غرب مجموعه دانشگاه تورنتو بود. بارش انوار طلایی خورشید از میان شاخ و برگ درخت‌های جوان می‌گذشت و بر صف اتومبیل‌های کوچک فورد مدل تی در کنار پیاده‌رو  می‌نشست.

ریچارد دنیس، در یک مقاله‌ تحقیقی که در سال ۱۹۸۹ توسط مرکز مطالعات جوامع شهری دانشگاه تورنتو منتشر شد، آنجا را «منطقه‌ای با خانه‌های ویلایی بزرگ و مستحکم» توصیف کرده بود. مقاله‌ی دنیس عمارت‌ سنت جورج و شرایط بازار مسکن را که منجر به ساخت آن شد به تفصیل مورد بررسی قرار داده است.

آنطور که دنیس بازگو می‌کند، مجوز ساخت این بنا، که در نوع خود در تورنتو اولین بود، در ۱۸۹۹ برای ای. دبلیو. مک‌دوگالد رئیس Improved Realty Co. of Toronto Ltd صادر شد. او تخمین زده بود که ساخت این بنا حدود ۱۰۰,۰۰۰ دلار، برابر با ۲ میلیون دلار امروز، برای شرکت هزینه داشته باشد.

ساختن این بنای شش طبقه با نمای آجر فشرده و سنگ بدفورد، که تقریباً به شکل C بود و حیاطی نسبتاً محصور داشت، حدود ۵ سال طول کشید. بسیاری از ۳۴ آپارتمان آن به یک فضای ایوان دسترسی داشتند، اگرچه بعضی از آنها هم تنها بالکن‌های سنگی دکوری داشتند. در ۱۹۰۴ و به فاصله‌ی کوتاهی بعد از اتمام کار، این ساختمان ۳۴  آپارتمان و ۹۹ نفر ساکن داشت، که بیشتر آنها زوج‌های میانسال و ثروتمند بودند. سه وکیل دادگستری، دو استاد دانشگاه، دو مدیر بانک، و یک مدیر بیمه در میان فهرست ساکنان دیده می‌شدند.

تورنتو اولین آپارتمان خود را دیرتر از شهرهای دیگر آمریکای شمالی ساخت. ایده‌ی این نوع زندگی پیشاپیش در شهرهای دیترویت، کلیولند، بوفالو و شهرهای نزدیک دیگر وجود داشت، و در بوستون و نیویورک سیتی هم در شکل «هتل آپارتمان‌ها» تثبیت شده بود.

هتل آپارتمان‌ها نوعاً برای تاجران مجردِ شهرنشین بازاریابی می‌شد. بناهایی مانند آپارتمان‌های استویوسانت در نیویورک، که در ۱۸۶۹ ساخته شد، به گفته‌ی دنیس «در هر آپارتمان ۶ تا ۱۰ اتاق داشت» و اجاره‌ سالیانه‌‌ی آنها بین ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ دلار بود. ساختمان‌هایی از این نوع غالباً دارای یک رستوران مرکزی، رختشوی‌خانه، امکانات تفریح و سرگرمی، آرایشگاه و دندانپزشک بودند، یک جامعه‌ی کامل در ابعاد مینیاتوری، که سود خوبی برای مالکان به همراه داشت.

در دهه‌های پایانی قرن نوزدهم به تدریج از حالت عمومی و اشتراکی این نوع زندگی کاسته شد. آپارتمان‌هایی که در این زمان ساخته می‌شد خصوصی‌تر بودند و به تدریج در دسترس طبقات متوسط نیز قرار می‌گرفتند.

ایده‌ی آپارتمان نیز منتقدان و مخالفان خود را داشت. در رمان عصر بی‌گناهی نوشته‌ی ایدیت وارتون، یکی از شخصیت‌ها وقتی می‌فهمد که یک زن ناتوان جسمی در نیویورک اتاق خواب خود را به طبقه‌ی همکف خانه‌اش منتقل کرده است از اینکه «در معماری خانه عواملی دال بر تشویق به بی‌ بند و باری هست، که هیچ آمریکایی ساده‌ای حتی خواب آن را هم نمی‌دید» متعجب می‌شود.

برخی از منتقدان باور داشتند که زندگی در آپارتمان مناسب خانواده‌ها نیست، از جمله به یک صاحبخانه‌ی اهل میلواکی اشاره می‌کردند که گفته بود از هر آپارتمانی که در این ساختمان‌ در آن بچه‌ای به دنیا بیاید یا خواستگاری صورت بگیرد اجاره‌ نخواهد گرفت. دنیس نقل قولی از یک کتاب به نام مشکلات خانه سازی در آمریکا که در ۱۹۱۷ نوشته شده می‌آورد که: «خانه‌های آپارتمانی راه میان‌بری هستند به سوی دادگاه طلاق.»

ساخت سنت جورج در ۱۹۰۴ به پایان رسید، بنایی که عمدتاً مستأجران طبقه‌ی متوسط را نشانه گرفته بود. شواهد اقتصادی نشان می‌داد که خانواده‌های با درآمد متوسط احتمال کمتری دارد که به زودی دوباره جابه‌جا بشوند و نیز نسبت به مستأجران مرفه‌تر جمعیت بیشتری دارند، مسائلی که موجب می‌شد آنها  یک بازار هدف عالی باشند.

در طی سال‌هایی که این عمارت‌ ساخته شد نرخ اجاره در تورنتو به شدت افزایش پیدا کرد – ۹۵ درصد بین سالهای ۱۸۹۷ تا ۱۹۰۶ – که بخشی از آن به دلیل افزایش شمار مهاجران بود. تعداد کسانی که از راه می‌رسیدند از تعداد خانه‌هایی که می‌شد برای آنها آماده کرد بیشتر بود، امری که ساختن آپارتمان را برای دست اندر کاران ساخت و ساز تبدیل به یک ایده ی جذاب می‌کرد.

دومین آپارتمان تورنتو یکسال بعد از عمارت‌ سنت جورج در University Avenue ساخته شد. ساختمان جدید که آلکساندرا نام داشت نمایی از سنگ، آجر و فولاد داشت و بزرگتر بود: ۷۲  آپارتمان در ۷ طبقه، با چشم‌انداز وسیع به شهر از پنجره‌های پنت‌هاوس. مانند هتل آپارتمان‌های نیویورک، این ساختمان نیز اتاق ناهارخوری عمومی داشت و با هدف جذب مستأجران طبقه‌ی متوسط ساخته شده بود.

در ۱۹۰۷ تورنتو صاحب اولین دایرکتوری آپارتمان‌های خودش شد که شامل ساختمان‌‌های زیر می‌شد و هر دوی آنها هنوز هم در انتهای غربی شهر موجودند:

Sussex Court at 389 Huron St

Spadina Gardens at 41-45 Spadina Road

عمارت‌ سنت جورج و ساختمان آلکساندرا متأسفانه هر دو حالا از بین رفته اند. اولی تا بعد از جنگ جهانی دوم هم دوام آورد که البته با اسم سربازخانه ترینیتی و به عنوان آسایشگاه لشکر زنان کانادا در تورنتو تغییر کاربری پیدا کرده بود. یک گزارش که در آن زمان به نگارش درآمد آن ساختمان را «قصر سوسک‌های حمام» نام گذاشته بود، که نشان می‌دهد گذشت زمان با اولین آپارتمان تورنتو مهربان نبوده است.

امروز، ساختمان آزمایشگاه‌های جانورشناسی وابسته به‌دانشگاه تورنتو که در سال ۱۹۶۵ ساخته شده است، در محل آن ساختمان قرار دارد.