آتش‌سوزی‌هایی که تورنتو را تکان داد

آتش‌سوزی بزرگ در فورت‌مک‌موری، یکی از مخرب‌ترین فجایع اقتصادی و زیست‌محیطی در کاناداست. این روزها رسانه‌های کانادا همزمان با این آتش‌سوزی، مطالبی را درباره آتش‌سوزی در کانادا منتشر می‌کنند. روزنامه نشنال‌پست در گزارشی به سراغ کارشناسان محیط زیست رفته است و آنها می‌گویند فورت‌مک‌موری یک استثنا نیست و بسیاری از شهرهای کانادا در معرض همین خطر قرار دارند. از سویی دیگر می‌توان نگاهی تاریخی به آتش‌سوزی‌های کانادا داشت. در این مطلب به سراغ تاریخچه تورنتو می‌رویم و می‌بینیم بزرگ‌ترین و مخرب‌ترین آتش‌سوزی‌های این شهر در طول تاریخ کدام‌ها بوده‌اند. البته امیدواریم هیچ‌گاه به لیست این آتش‌سوزی‌ها، اضافه نشود.

فورت‌یورک – ۲۷ آوریل ۱۸۱۳؛ انفجار انبار باروت

هنگامی که فورت‌یورک به آتش کشیده شد، تورنتو هنوز به شهر تبدیل نشده بود و در آن زمان حتی «تورنتو» هم نام نداشت. در سال ۱۸۱۳، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا درگیر جنگی بودند که بعدها به اشتباه به جنگ ۱۸۱۲ معروف شد. شهر یورک (یا ورژن اول تورنتو) بندرگاهی مهم و مرکز تدارکات نظامی نیروهای بریتانیا بود و بنابراین اشتیاق آمریکا برای تصاحب آن چندان تعجب‌آور نبود.

در روز ۲۷ آوریل، گروه بزرگی از نیروهای آمریکایی در غرب یورک ساکن شدند و شروع به پیشروی در شهر کردند. هر چند نیروهای بریتانیایی تعداد بیشتری داشتند اما به دلیل اینکه نامنظم بودند، به سرعت شکست خوردند.

ژنرال راجر هیل شفل (فرمانده بریتانیا) خیلی زود متوجه شد که شهر از دست رفته و به سپاهیانش دستور عقب‌نشینی داد. آنها در هنگام خروج خود، انبار باروت فورت یورک را منفجر کردند و بدین ترتیب حداقل ۱۰۰ سرباز از هر دو طرف کشته و یا زخمی شدند. سرتیپ ژنرال زبلون پایک آمریکایی نیز یکی از آنان بود. انفجار ظاهرا به اندازه‌ای قوی بود که صدای آن تا شهر Niagara on the lake نیز به گوش رسید.

پس از جنگ، سربازان آمریکایی شهر را غارت کرده و بیشتر نقاط آن از جمله ساختمان‌های جدید پارلمان را که برای دولت Upper Canada بنا شده بود، به آتش کشیدند. این ساختمان تقریبا معادل پارلمان انتاریو بود. اما جای نگرانی نیست. چرا که ۱۶ ماه بعد سربازان کانادایی و بریتانیایی کاخ سفید را با خاک یکسان کردند و این‌گونه انتقام یورک را گرفتند.

جنگ یورک یکی از دلایل مهمی بود که اتاوا به عنوان پایتخت کانادا انتخاب شود. طی این ۱۵۰ سال، تقریبا هیچ چیز تغییر نکرده است. در واقع در آن روزگار مزیت آشکار اتاوا به تورنتو این بود که از دست حملات آمریکایی‌ها در امان بود زیرا فاصله بیشتری تا آمریکا داشت.

یونیورسیتی کالج ۱۴ فوریه ۱۸۹۰؛ خسارت‌های فرهنگی

بعضی از آتش‌سوزی‌ها جان آدم‌ها را می‌گیرند و بعضی از آنها صدمات مالی وارد می‌کرنند. اما بعضی دیگر طور دیگری به همه چیز آسیب می‌زنند؛ آنها نمادها را می‌سوزاندند و آتش‌سوزی یونیورسیتی کالج هم یکی از همان‌هاست. یونیورسیتی کالج در سال ۱۸۹۰ نماد تورنتو بود؛ یک نمونه از آینده درخشان شهر در زمینه آموزش و صنعت. اما سوزانده شد. کتابخانه آن نیز با حدود ۳۰ هزار جلد کتاب تخریب شد؛ به همین سادگی و تاسف‌برانگیزی.

آتش‌سوزی بزرگ تورنتو – ۱۹ آوریل ۱۹۰۴؛ ۲۵۰ میلیون دلار خسارت

هر کدام از شهرهای بزرگ، سابقه آتش‌سوزی‌های مهیب را داشته‌اند و بالاخره در سال ۱۹۰۴ نوبت به تورنتو رسید.

در ساعت ۸:۴ دقیقه شب نوزدهم آوریل، پلیس متوجه شعله‌های آتشی شد که از خیابان ۵۸ ولینگتون غربی نزدیک به خیابان Bay زبانه می‌کشیدند. تا قبل از ساعت ۹ آتش محله‌های کناری را گرفته بود و تمام آتش‌نشانان شهر در تکاپو برای مهار آن بودند. آتشی که به سمت شمال در حرکت بود در خیابان Melinda خاموش شد اما شعله‌های آن همچنان به سمت جنوب، شرق و غرب در حرکت بودند.

آتش ساعت ۱۱ شب به خیابان فرانت رسید و برج Esplanade را احاطه کرد. توماس اورکوارت شهردار تورنتو از شهرهای نزدیک برای مهار آتش درخواست کمک کرد.

افراد و تجهیزات برای کمک از حومه‌های تورنتو رسیدند و یک قطار سریع‌السیر ویژه، آتش‌نشانان بیشتری را از همیلتون و بوفالو به تورنتو آورد. می‌بینید آمریکایی‌ها چه قدر عجیبند؟ آنها یک قرن پیش شهر را به آتش کشیده بودند، اما این بار آمده بودند به خاموش کردن آتش کمک کنند.

اما آخرین مقابله موفق در خیابان یانگ صورت گرفت؛ از این بابت باید از گروه بزرگ افراد تازه‌‌نفسی که رسیدند تشکر کرد. تا ساعت ۴:۳۰ صبح بخش زیادی از آتش تحت کنترل بود؛ گرچه خرابه‌ها تا هفته‌ها می‌سوختند.

هیچ‌کس واقعا نمی‌داند چه چیزی مسبب این آتش‌سوزی شد. اما هر چه بود، به طرز معجزه‌آسایی هیچ‌کس کشته نشد. هر چند میزان خسارت بسیار زیاد بود.

قسمت عظیمی از مرکز صنعتی و تجاری تورنتو سوخته بود که در مجموع ۱۰۴ ساختمان را در بر می‌گرفت. از خیابان ملینا در شمال تا Lake Shore در جنوب و در فاصله بین خیابان های یورک و یانگ، همه چیز یا تخریب شد و یا خسارت زیادی دید. حدود پنج‌هزار نفر از ۲۰۰ هزار ساکن تورنتو بیکار شدند و هزینه کلی خسارات وارد شده چیزی در حدود ۲۵۰ میلیون دلار آمریکا در سال ۲۰۰۸ بود. با این وجود، ساکنان تورنتو تلاش کردند همه چیز را جبران کنند.

کشتی نورونیک – ۱۷ سپتامبر ۱۹۴۹؛ تلفات انسانی هولناک

در خصوص خسارات جانی، آتش‌سوزی اس‌اس نورونیک یکی از بدترین فاجعه‌هایی بود که تاکنون در تورنتو رخ داده است. نورونیک یک کشتی مسافربری متعلق به خطوط CSL کانادا بود که در تاریخ ۱۶ سپتامبر ۱۹۴۹ با ۵۲۴ مسافر و ۱۷۱ خدمه در مسیر یک سفر تفریحی هفت روزه، به تورنتو رسید. کشتی در Pier 9 لنگر انداخت و آماده شد تا شب را در آنجا سپری کند.

در ساعت ۲:۳۰ صبح یکی از مسافران متوجه دودی شد که از کمد ملافه‌ها به بیرون سرایت می‌کرد. خدمه کشتی کمد را باز کردند تا علت را متوجه شوند اما ناخواسته سبب شدند تا شعله‌های آتش به راهروهای کشتی سرایت کند. نورونیک از لحاظ ایمنی یک کابوس بود. راهروهای این کشتی از جنس چوب بود و با روغن، جلا داده شده بودند. همین موضوع این آتش را شعله‌ورتر می‌کرد. ضمن اینکه کشتی تنها دو پل تخته‌ای داشت که فرار را بسیار سخت می‌کرد و موضوعی که شرایط را بدتر می‌کرد خراب بودن تمام شلنگ‌های آتش‌نشانی کشتی بود.

تا ساعت ۲:۴۱ صبح، آتش‌نشانان تورنتو مشغول فعالیت بودند و تا آن زمان اکثر قسمت‌های کشتی آتش گرفته بود. ناجی‌ها و بعضی از خدمه کشتی تا حد توان مسافران را نجات دادند. بسیاری از مردم باید با طناب پایین می‌آمدند و بسیاری دیگر راهی جز پریدن بیرون از کشتی نداشتند.

آتش تقریبا در ساعت ۵:۳۰ صبح خاموش شد و عواقبش وحشتناک بود. آمار دقیق کشته‌ها هرگز مشخص نشد اما در حدود ۱۱۸ تا ۱۳۹ نفر جان خود را از دست دادند. برخی بر اثر خفگی و سایرین بر اثر سوختگی جان‌باخته بودند. بعضی افراد در هنگام تلاش برای فرار زیر پا له شده بودند و بعضی دیگر پس از پریدن بر روی اسکله یا لنگرگاه جان‌شان را از دست دادند.

در روزهای پس از فاجعه، مردم از اینکه حتی یکی از خدمه کشتی هم در این حادثه آسیبی ندید عصبانی بودند.