افسردگی؛ مهم‌ترین نکاتی که باید بدانید
افسردگی یکی از عمومی‌ترین ناهنجاری‌ها در خلق و خوی آدم‌هاست؛ نه مرز جغرافیایی می‌شناسد و نه سن و سال. آمارهای رسمی دولت کانادا نشان می‌دهد ۱۱ درصد مردان و ۱۶ درصد زنان در کانادا در طول زندگی‌شان حداقل یک بار دچار بیماری افسردگی می‌شوند. ضمن اینکه درصد افسردگی در میان مهاجران بیشتر است. این بیماری یکی از شایع‌ترین بیماری‌های این روزگار است و بسیاری از افراد بی آنکه بدانند، ممکن است دچار آن باشند.
در این مطلب برای شما می‌نویسیم که افسردگی چیست، فرق آن با اندوه چست و چرا به وجود می‌آید. در ادامه نیز خواهیم گفت بهترین راه‌های درمان آن کدام است.
این مطلب را در شماره جدید هفته‌نامه چاپی آتش منتشر کرده‌ایم.
برای دانلود شماره ۱۹ هفته‌نامه چاپی آتش اینجا را کلیک کنید.
افسردگی چیست
افسردگی در واقع یک اختلال رفتاری در خلق و خوی است که حس غمی پایدار و نداشتن علاقه و اشتیاق را به‌وجود می‌آورد. این وضعیت روی احساس بیمار، تفکر و عملکرد او تاثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به مشکلات عاطفی و جسمی مختلفی شود. بعضی از مبتلایان به افسردگی حتی در انجام کارهای ساده روزمره‌شان دچار مشکل می‌شود.
گاهی برخی از افراد نمی‌دانند که اندوهگینند یا افسرده. نکته‌ای که باید بدانیم این است که افسردگی چیزی بیش از حس اندوه است. افسردگی طولانی‌تر از آن است که بتوان پس از مدتی از دستش خلاص شد، بلکه یک بیماری است که گاه نیاز به درمان طولانی‌مدت دارد.
افسردگی هم بزرگسالان و هم نوجوانان را درگیر می‌کند. بسیاری از بیماران با مشاوره‌های روان‌کاوی و یا درمان دارویی یا هر دوی آنها کاملا بهبود می‌یابند.
انواع افسردگی
افسردگی انواع مختلفی دارد و علائم آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بعضی از انواع افسردگی با احساس بی‌قراری و دل‌شوره همراهند و بعضی فقط با حس غم عمیق ظاهر می‌شوند. نوعی از افسردگی هم با تغییرات فصلی و کاهش مواجهه با نور آفتاب به‌سراغ افراد می‌آید.
دلایل افسردگی
اگرچه علت اصلی افسردگی شناخته شده نیست ولی مانند سایر بیماری‌های روحی عوامل متعددی در بروز آن دخیل هستند:
تفاوت‌های بیولوژیک: به نظر می‌رسد در مغز مبتلایان به افسردگی تغییرات فیزیکی رخ می‌دهد. هر چند هنوز میزان اهمیت این تغییرات معلوم نشده اما ممکن است منجر به پیدا شدن دلایلی برای این بیماری شود.
تغییرات در واسطه‌های شیمیایی مغز: واسطه‌های شمیایی به‌طور طبیعی در مغز و اعصاب تولید شده و موجب انتقال پیام‌های عصبی می‌شوند. به هم خوردن تعادل این واسطه‌ها ممکن است موجب بروز افسردگی شود.
هورمون‌ها: تغییر در هورمون‌های بدن هم ممکن است موجب افسردگی شوند؛ تغییراتی مثل کم‌کاری تیروئید، یائسگی و یا بعضی اختلالات هورمونی دیگر.
عامل ارث: ابتلا به افسردگی در میان افرادی که بستگان بیولوژیک‌شان افسردگی دارد شایع‌تر است. محققان به‌دنبال یافتن ژن‌هایی هستند که باعث ایجاد افسردگی می‌شوند.
اتفاقات ناگوار: اتفاقاتی نظیر مرگ عزیزان، مشکلات شدید مالی، استرس بزرگ و یا مسائل دوران کودکی در بعضی افراد ایجاد افسردگی می‌کند.
علائم افسردگی
احساس اندوه و خلا و ناراحتی
تحریک‌پذیری، سریع عصبانی‌شدن حتی بر سر مسایل بی‌اهمیت، حس کلافگی
علاقه نداشتن و نبود حس رضایت در فعالیت‌های نرمال زندگی مثل فعالیت جنسی
اختلال خواب که می‌تواند بی‌خوابی و یا پرخوابی باشد
خستگی مفرط و حس کمبود انرژی
تغییرات اشتها که منجر به لاغری یا افزایش وزن شود
اضطراب و بی‌قراری
کند شدن سرعت فکر کردن، صحبت کردن و حتی حرکات بدن
حس گناه، حس بی‌ارزش بودن، تمرکز بر شکست‌های گذشته و یا سرزنش خود برای چیزهایی که واقعا مسئول‌شان نیستیم
به وجود آمدن مشکلاتی در فکر کردن، تمرکز کردن، به‌یاد آوردن و تصمیم‌گیری
دردهای بدنی بی‌علت مشخص مثل کمردرد و سردرد
فکر کردن به مرگ، افکار خودکشی و یا اقدام به خودکشی
درمان افسردگی
وقتی به صورت قطعی معلوم شد که فرد مبتلا به افسردگی است، پزشک ممکن است یک یا چند نوع درمان را آغاز کند: راه‌های روان‌درمانی و یا درمان‌های دارویی
داروهای ضد افسردگی
در طول دهه‌های گذشته تا به امروز داروهای مختلفی برای درمان افسردگی معرفی شده‌اند. این داروها را می‌توان در این گروه‌ها دسته‌بندی کرد.
دسته SSRIs: این داروها خط اول درمان دارویی هستند چون از بقیه داروها کم‌عارضه‌ترند. داروهایی مثل فلوکستین (پروزاک)، پاروکستین(پکسل)، سرترالین(زولفت) و سیتالوپرام (سلکسا)
دسته SNRIs: مثل دولاکستین و ونلافاکسین
دسته NDRIs: بوپروپیون(ولبوترین) در این گروه قرار دارد که از معدود ضد افسردگی‌هایی است که عوارض جنسی ندارد.
ضدافسردگی‌های آتیپیک: مثل ترازودون که خواب‌آور است و دیگری ویلازودون (ویبرید) که گفته می‌شود عوارض جنسی ندارد.
ضد افسردگی‌های سه‌حلقه‌ای: داروهای قدیمی مثل ایمیپیرامین و نورتریپتیلین که این روزها به‌خاطر عوارض جانبی کمتر مصرف می‌شوند.
دسته MAOIs: وقتی که دیگر داروها موثر واقع نشوند تجویز می‌شوند مانند فنلزین.
روان‌درمانی:
اما غیر از دارو یکی دیگر از راه‌های درمان افسردگی، روان‌درمانی است. فرد روان‌درمانگر طی جلساتی با بیمار درباره بیماری و شرایطش صحبت می‌کند. او به بیمار کمک می‌کند تا مشکلاتی که باعث ایجاد افسردگی‌ش شده را بشناسد و خود را با این مسائل و مشکلات تطبیق دهد. روان‌درمان تلاش می‌کند فرد افسرده افکار منفی را از خود دور کرده و مثبت بیندیشد، راه‌های بهتری برای حل مشکلات پیدا کند، ارتباطات‌ش را با دیگران بهبود بخشد، اهداف دست‌یافتنی برای خود در نظر بگیرد و همچنین راه‌های سالم را برای غلبه بر استرس‌هایش پیدا کند.
راه‌های درمانی
برای بعضی بیماران Electroconvulsive Therapy انجام می‌شود. طی این روش درمان، یک جریان الکتریکی از مغز عبور داده می‌شود. ECT با تاثیر بر واسطه‌های شیمیایی عصبی در مغز موجب بهبود افسردگی می‌شود. این روش فقط در افرادی استفاده می‌شود که با درمان دارویی خوب نشده، به‌دلایلی نمی‌توانند دارو مصرف کنند و یا ریسک بالایی برای اقدام به خودکشی دارند.
روش دیگر Transcranial Magnetic Stimulation است که توسط فنر مخصوصی که به سر بیمار بسته می‌شود امواج مغناطیسی به مغز فرستاده می‌شود. این امواج اعصابی را که در تنظیم خلق و خوی فرد دخیل‌ند تحریک می‌کند. این روش هم برای بیماران مقاوم به درمان استفاده می‌شود.
پیشگیری
هنوز راه قطعی و قابل اتکایی برای پیشگیری از ابتلا به افسردگی وجود ندارد، اما با برداشتن قدم‌هایی همچون کنترل استرس، برقراری روابط اجتماعی و دوستی، ورزش، رژیم غذایی سالم و درمان به‌موقع و اولیه بیماری می‌تواند کمک‌کننده باشد.
