بیماری‌های روحی و روانی تهدید جدی‌تر از آن است که فکرش را می‌کنید

اسپانسر ویژه: محمد رحیمیان – کارشناس امور مالی و بیمه 

یک لحظه تصور کنید که فرزند کودک یا نوجوان شما به یکی از مشکلات روانی مانند تمایل به خودکشی، افسردگی، اضطراب شدید، اختلالات غذا خوردن یا اعتیاد به مواد مخدر مبتلا باشد.

شما در این مورد حتما باید به روانپزشک مراجعه کنید. خوش‌بختانه این سرویس تحت پوشش سیستم خدمات درمانی دولتی قرار دارد، اما زمان انتظار برای معاینه ممکن است چند ماه، یا حتی یک سال، طول بکشد.

یا اینکه می‌توانید نزد یک روانشناس یا مددکار اجتماعی بروید که کار درمانی هم انجام می‌دهد. در این مورد نیازی به انتظار نخواهد بود، اما خدمات آنها تحت پوشش خدمات درمانی قرار ندارد و بنابراین ناچار خواهید بود که حدوداً ۱۲۵ دلار در ساعت، از جیب بپردازید.

شماره ۱۳۹ هفته‌نامه آتش را از اینجا دانلود کنید

آنچه در مقدمه این گزارش خواندید را روزنامه گلوب‌اندمیل نوشته است. این روزنامه با طرح این مساله می‌نویسد: «والدین کانادایی هر روز با چنین انتخاب ناخوشایندی روبرو هستند. البته قشر مرفه مشکلی برای پرداخت پول ندارند. قشر متوسط مجبور است اگر تحت پوشش بیمه‌های خصوصی نباشد،  از اینجا و آنجا و با حذف سایر هزینه‌های زندگی، درحد توان خود، پولی جمع کند و با این فداکاری، امکان دسترسی فرزند خود را به درمان فراهم آورد. آنهایی هم که استطاعت مالی ندارند، منتظر نوبت می‌مانند، یا از خیر درمان می‌گذرند.»

گلوب‌اندمیل اضافه می‌کند: «درواقع، برآورد می‌شود که بیمار‌ی‌های روانی، سالانه بیش از ۵۰ میلیارد دلار هزینه روی دست اقتصاد کانادا می‌گذارد. یکی از دلائل بالا بودن این رقم، گستردگی مشکلات است؛ طبق برآوردها، ۶/۷ میلیون کانادایی به بیماری‌های روانی و روحی مبتلا هستند و شدت این بیماری‌ها معمولا در سال‌های اوج فعالیت شغلی، بیشتر از همیشه است.»

گلوب‌اندمیل بعد این آمار تکان‌دهنده را می‌دهد: «سالانه در کانادا حدود ۳,۵۰۰ نفر بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند که نزدیک به ۸۰۰ نفر از آنها جوان هستند.»

اما بیماران روانی چه کسانی هستند؟ تعریف بیماری روانی با آنچه ما در ذهن خود داریم و یا در کشور ما ایران به آن اطلاق می‌شود در بسیاری از موارد تفاوت دارد. بنابراین سعی می‌کنیم براساس تعریف‌هایی که The Canadian Mental Health Association – CMHA ارائه کرده به تعریف‌های کانادا از این مساله برسیم.

چه کسانی مشمول بیماری روانی هستند؟

تمام کانادایی‌ها در زندگی خود به طور غیرمستقیم، از طریق اعضای خانواده، دوستان یا همکاران، تحت تأثیر بیماری‌های روانی قرار می‌گیرند. همه ساله، از هر ۵ کانادایی یک نفر شخصا مشکلات یا بیماری‌های روانی را تجربه می‌کند.

افراد با هر سنی و با هر گونه آموزش، سطح درآمد و فرهنگی، تحت تأثیر بیماری‌های روانی قرار می‌گیرند.

تقریبا ۸ درصد از بزرگسالان، در مقطعی از زندگی خود، افسردگی شدید را تجربه می‌کنند.

حدود یک درصد از کانادایی‌ها اختلال دو قطبی یا «افسردگی شیدایی» را تجربه می‌کنند.

چقدر این بیماری‌ها گستردگی دارد؟

حدود ۵۰ درصد از جمعیت کشور، تا سن ۴۰ سالگی یا به بیماری روانی دچار شده‌اند، یا دچار خواهند شد.

شیزوفرنی یک درصد از جمعیت کانادا را تحت تأثیر خود دارد.

اختلالات اضطراب ۵ درصد از جمعیت خانواده‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و موجب آسیب‌های متوسط تا شدید می‌شود.

۲۴ درصد از تمامی موارد مرگ افراد بین ۱۵ تا ۲۴ سال و ۱۶ درصد از موارد مرگ افراد بین ۲۵ تا ۴۴ سال، بر اثر خودکشی است.

خودکشی یکی از مهمترین عوامل مرگ و میر در میان مردان و زنانی است که بین سن بلوغ تا میان‌سالی هستند.

نرخ مرگ و میر بر اثر خودکشی در میان مردان چهار برابر بیشتر از زنان است.

بیماری روانی چطور به وجود می‌آید؟

فعل و انفعال پیچیده‌ای از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، شخصیتی و محیطی موجب بیماری‌های روانی می‌شود.

نیمی از کسانی که احساس می‌کنند از افسردگی یا اضطراب رنج می‌برند، هرگز برای حل مشکل خود به پزشک مراجعه نکرده‌اند.

برچسب‌ها یا تبعیض‌هایی که در حق مبتلایان به بیماری‌های روانی روا داشته می‌شود، مانعی جدی نه تنها بر سر راه تشخیص و درمان بیماری، بلکه بر سر پذیرش بیمار در جامعه ایجاد می‌کند.

بیماری‌های روانی را می‌توان به شکل مؤثری درمان کرد.

این بیماری‌ها چقدر هزینه‌ بر اقتصاد کانادا تحمیل می‌کند؟

برآوردها در سال ۱۹۹۸، حاکی از آن بود که هزینه‌ی اقتصادی بیماری‌های روانی در کانادا برای سیستم خدمات درمانی، دست‌کم ۸ میلیارد دلار است؛ ۵ میلیارد دلار برای خدمات مراقبتی و ۳ میلیارد دلار برای معلولیت و مرگ زودهنگام.

۶ میلیارد دلار دیگر هم صرف خدمات بیمه‌نشده‌ی سلامت روان و زمان کاری از دست رفته‌ به دلیل افسردگی و اضطراب شده است، که تحت پوشش سیستم خدمات درمانی نیست.

۸ / ۳ درصد از تمامی موارد پذیرش در بیمارستان‌های عمومی ۵ / ۱ میلیون روز بیمارستان)، در سال ۱۹۹۹ به دلیل اختلالات اضطراب، اختلالات دوقطبی، شیزوفرنی، افسردگی شدید، اختلالات شخصیتی، اختلالات خوراک و رفتارهای متمایل به خودکشی بوده است.

بیماری‌های روانی و جوانان

طبق برآوردها، بین ۱۰ تا ۲۰ درصد از جوانان کانادایی تحت تأثیر بیماری‌ها یا اختلالات روانی قرار دارند، که ناتوان‌کننده‌ترین نوع اختلالات در تمام دنیا به شمار می‌آید.

امروزه، نزدیک به ۵ درصد از پسران جوان و ۱۲ درصد از دختران جوانی که بین ۱۲ تا ۱۹ سال دارند، یک دوره افسردگی شدید را تجربه کرده‌اند.

در مجموع ۲ / ۳ میلیون نفر از افراد بین ۱۲ تا ۱۹ ساله‌ی کانادایی در معرض خطر ابتلا به افسردگی قرار دارند، که رقم حیرت‌انگیزی است.

پس از تشخیص افسردگی، به ۸۰ درصد از مبتلایان می‌توان کمک کرد که به فعالیت‌های عادی خود برگردند.

بیماری‌های روانی به شکل فزاینده‌ای در حال تهدید زندگی فرزندان ماست و نرخ خودکشی جوانان کانادایی در میان کشورهای صنعتی در رتبه‌ی سوم قرار دارد.

خودکشی یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در میان کانادایی‌های ۱۵ تا ۲۴ ساله است و بعد از تصادفات در رتبه‌ی دوم قرار می‌گیرد؛ سالانه ۴هزار نفر بر اثر خودکشی، زودهنگام از دنیا می‌روند.

شیزوفرنی بزرگترین عامل ناتوان‌کننده در میان قشر جوان است، که بیشتر از همه گروه سنی بین ۱۶ تا ۳۰ سال را مبتلا ساخته و از هر صد نفر، تقریباً یکی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

اختلالات ذهنی پس از جراحات، در رتبه‌ی دوم بیشترین هزینه‌های خدمات بیمارستانی در کانادا جای می‌گیرد.

در کانادا از هر ۵ کودکی که به خدمات سلامت روان نیاز دارد، تنها یک نفر این خدمات را دریافت می‌کند.

نقشه‌ای که انجمن بیماری‌های روانی از گستردگی و تاثیرگذاری این بیماری در کانادا دارد تکان‌دهنده است. خوش‌بختانه سیستم درمانی کانادا رایگان است و درمان این بیماری‌ها را پوشش می‌دهد ولی نوبت‌های طولانی گاهی باعث از دست رفتن فرصت‌ها می‌شود.

اما مساله مهم‌تر این است که وجود یک فرد مبتلا به بیماری‌های روحی و روانی نوع لایف‌استایل خانواده را قطعا تحت تاثیر قرار می‌دهد. مسائلی از قبیل اینکه این خانواده کجا و در چه محلی زندگی کنند که باعث آرامش فرد بیمار شود، چه نوع خانه‌ای با چه امکاناتی را باید برای خانه در نظر بگیرند، چه مراقبت‌های ویژه‌ای لازم است تا سلامتی به فرد مبتلا بازگردد یا دوران بیماری را با آرامش بیشتری سپری کند، چه اقداماتی از قبیل مسافرت لازم است تا به این مساله کمک کند.

همه اینها همان طور که مشاهده می‌شود بسیار در روند درمان موثر است، در حالی که تحت پوشش بیمه درمان سراسری کانادا قرار نمی‌گیرد.

پس چه باید کرد؟

۷۵ درصد کانادایی‌ها بیمه سلامتی هستند

بیمه‌های خصوصی در کانادا بخشی از لایف‌استایل کانادایی‌هاست. شما کمتر کانادایی را می‌توانید پیدا کنید که فاقد بیمه‌هایی از قبیل بیمه عمر یا بیمه سلامتی نباشد.

اجازه دهید به آمار بازگردیم. طبق آمار سال ۲۰۱۶ انجمن بیمه‌های عمر و سلامتی کانادا Canadian Life and Health Insurance Association  – CLHIA، جمعا ۲۴ میلیون نفر در سراسر کشور تحت پوشش این بیمه‌ها هستند. جمعیت کانادا در همان سال ۳۲ میلیون نفر بوده است.

این یعنی که ۷۵ درصد کانادایی‌ها نگرانی از بابت مشکلات پزشکی ندارند.

بیمه‌شدگان ۳۲ میلیارد دلار برای هزینه‌های پزشکی در سال گرفته‌اند

در همان سال شرکت‌های بیمه در مجموع ۲ / ۳۲ میلیارد دلار بابت هزینه‌های درمانی بیمه‌شدگان پرداخت داشته‌اند که حدود ۱۱ میلیارد دلار آن برای دارو بوده است.

هزینه‌های پرداخت‌شده بیمه برای خدمات پزشکی در سال ۲۰۱۶ به این شرح بوده است:

• ۷ / ۱۰ میلیارد دلار بابت دارو
• ۸ / ۷ میلیارد دلار بابت خدمات دندان‌پزشکی
• ۳ میلیارد دلار  بابت خدمات پیراپزشکی
• ۸ / ۱ میلیارد دلار بابت هزینه‌های بیمارستانی
• ۸ / ۰ میلیارد دلار بابت سفر

کانادایی‌ها در همان سال ۲۰۱۶ در مجموع تحت پوشش حدود ۴۰ میلیارد دلار بیمه درمان بوده‌اند.

مشاهده می‌شود که صنعت بیمه در کانادا چطور گسترده است و چطور با تار و پود زندگی مردم تنیده شده است.

هنوز برای بسیاری از مهاجرانی که از کشورهای دیگر به کانادا می‌آیند بیمه یک هزینه تجملاتی است،‌ هزینه‌ای ویژه افراد ثروتمند و مرفه. یادمان باشد آن‌قدر که بیمه برای طبقه متوسط ضروری است برای افراد ثروتمند نیست.