تحلیل دبیر سرویس خاورمیانه گلوب‌اندمیل درباره آینده روابط کانادا با ایران؛ چالش بزرگ آقای استفان‌دیون
پاتریک مارتین، دبیر سرویس خاورمیانه روزنامه گلوب‌اندمیل در تحلیلی که در این روزنامه منتشر کرده، پیش‌بینی‌های خود را درباره آینده روابط کانادا با ایران بیان کرده است.
پاتریک مارتین؛ دبیر سرویس خاورمیانه روزنامه گلوب‌اندمیل:در میان تمام وعده‌های انتخاباتی که جاستین ترودو در هفته‌های قبل از انتخابات عنوان کرد هیچ یک سخت‌تر و حساسیت برانگیزتر از بازسازی روابط سیاسی با ایران به نظر نمی‌رسد.
در سپتامبر ۲۰۱۲ کانادا تمامی روابط دیپلماتیک خود را با تهران متوقف کرد. سفارتخانه‌اش را در تهران تعطیل کرد و به تمامی مقامات ایرانی در کانادا پنج روز فرصت داد از کشور خارج شوند.
همه این اقدامات برای این بود که کانادا مخالفت خود را با ایران در زمینه مسائلی مانند حقوق بشر، برنامه هسته‌ای و همکاری با سوریه نشان بدهد. حکومت ایران هم به‌دلیل نارضایتی از این برخورد، از آن زمان تا حال منتقد سرسخت سیاست‌های کانادا بوده است.
آقای ترودو در ماه جون گذشته در مصاحبه‌ای به خبرنگار CBC گفت: «درست همان‌طور که آمریکا و دیگر قدرت‌های جهان به این نتیجه رسیده‌اند که از طریق توافق هسته‌ای با ایران، تحریم‌های اقتصادی را کاهش دهند و اجازه دهند این کشور به بازارهای جهان وارد شود، من هم اطمینان دارم راه‌هایی برای از سرگیری روابط وجود دارد.»
این حرف درست است اما همه می‌دانیم که این حرف در عمل سخت‌تر است. جان مندی که سال ۲۰۰۷ سفیر کانادا در ایران بود می‌گوید: «اقدام کانادا در سال ۲۰۱۲ یک اشتباه بود. در طی بیش از نیم قرن روابط پر فراز و نشیب با ایران، کانادا در مقاطع مختلف سفیرانش را از ایران فرا خواند، دو سفیر پیشنهادی ایران را نپذیرفت، سیاست ملاقات‌های کنترل شده که روابط سفیران دو کشور را محدود می کرد اعمال کرد. اما قطع کلیه روابط دیپلماتیک هرگز انجام نشده بود. حتی زمانی که در سال ۱۹۸۰ عملیات نجات مخفیانه برای فراری دادن شش تن از اعضای سفارت آمریکا توسط سفیر کانادا صورت گرفت، روابط دو کشور تیره و تار شد ولی هرگز قطع نشد. بسیاری از دلایلی که کانادا برای قطع روابط با ایران عنوان کرده، دقیقا دلایلی است که باید به ارتباط با ایران ادامه می‌داد تا بداند ایران به چه کاری مشغول است.»
حتی در طول جنگ‌ها هم کشورها روابط خود را کاملا قطع نمی‌کنند. برای مثال طی جنگ ایران و عراق که هشت سال به طول انجامید و یک میلیون نفر کشته شدند دو کشور روابط دیپلماتیک خود را بدون حضور سفرای‌شان حفظ کردند.
پیتر جونز کارشناس مسائل ایران در دانشگاه اتاوا می‌گوید: «در سال ۲۰۱۲ دلیل قطع روابط بیشتر اعلام یک بیانیه ایدئولوژیک بود تا اینکه به‌صورت دیپلماتیک موثر باشد.»
بنیامین نتانیاهو منتقد اصلی ایران، این اقدام کانادا را در آن زمان ستود و آن را نه تنها یک اقدام سیاست‌مدارانه بلکه اقدامی اخلاقی دانست. آقای جونز ادامه می‌دهد: «اما کانادا با این کار حتی اگر می‌خواست به اسراییل کمک کند، هم توانایی یاری رساندن را از دست داد. چون قبل از آن می‌توانست در مناسبات منطقه‌ای در خاورمیانه موثر باشد.»
حال برگشتن کانادا از مواضع قبلی می‌تواند نشان‌گر بهتر شدن اوضاع ایران باشد.
مایکل دوسالابری سفیر سابق کانادا در ایران می‌گوید: «در این زمان ممکن است اتاوا ایران را مایل به از سرگیری روابط نبیند. با توافق هسته‌ای اخیر تجارت با قدرت‌های اروپایی به‌زودی از سر گرفته می‌شود و حتی ایالات متحده هم در حال بازسازی روابط با ایران است. با این اوضاع ایران انگیزه‌ای را که قبلا برای ایجاد رابطه با کانادا داشت ندارد. ضمن اینکه کانادا در شرایط دشواری قرار می‌گیرد و مذاکرات برای نزدیک شدن دو کشور به کندی پیش خواهد رفت.»
اما از طرف دیگر روزنامه‌های معتدل در ایران از انتخاب آقای ترودو با اشتیاق استقبال کردند و به یادآوری وعده او برای از سرگیری روابط با ایران پرداختند. این روزنامه‌ها رویکرد ترودو را برخلاف سیاست‌های ستیزه‌جو و ضدایرانی نخست‌وزیر قبلی استیون هارپر دانستند. اعتدال‌گرایان ایران می‌خواهند کشورشان با کشورهای مسئولیت‌پذیر از جمله کانادا پیوند داشته باشد. اگر چه موج سخت‌گیری‌های اخیر این مساله را با تردید مواجه می‌کند.
روزنامه واشینگتن پست این هفته در مقاله‌ای به ادامه بازداشت یکی از گزارشگرانش پرداخته و نوشته که ایران برای توریست‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی امن نیست و از آنها ممکن است برای اهرم فشار در کشمکش با کشورهای دیگر استفاده شود.
از سوی دیگر واکنش منفی نسبت به آمریکایی‌ها در ایران، از زمانی که توافق هسته‌ای به نتیجه رسیده بیشتر شده است.
در سی‌وششمین سالگرد اشغال سفارت آمریکا، رهبر ایران به مردم اطمینان داد توافق هسته‌ای امضا شده از سوی ایران نشانه نزدیک شدن به آمریکا نیست و شعار معروف «مرگ بر آمریکا» همیشگی است. اگر چه به مفهرم مرگ بر نخوت آمریکایی است و نه مردم آمریکا.
کسانی که در ایران بازداشت شده‌اند شامل گروهی از دوملیتی‌ها هستند که علاوه بر داشتن گذرنامه غربی، گذرنامه ایرانی هم دارند.
پیتر جونز کارشناس مسائل ایران در دانشگاه اتاوا درباره اتباع دوملیتی که به ایران سفر می‌کند می‌گوید: «به محض اینکه آنها وارد ایران می‌شوند، صد درصد ایرانی در نظر گرفته می‌شوند.»
اگر اوضاع به همین منوال پیش برود امیدها برای شرکت‌های کانادایی که به دنبال تجارت با ایران هستند از دست می‌رود.
جسون مایرز مدیر اجرایی صادر کنندگان و تولیدکنندگان کانادایی می‌گوید: «موقعیت‌های فراوانی برای شرکت‌های کانادایی و کار با ایران به‌خصوص در زمینه فن‌آوری انرژی، ماشین‌آلات کشاورزی، زیرساخت‌ها و همچنین خدمات مهندسی، حمل و نقل شهری، بهداشت و فن‌آوری‌های پزشکی وجود دارد. جامعه فعال ایرانی – کانادایی بسیار بزرگ است و ما می‌خواهیم از آنها برای تجارت خودمان با ایران بهره ببریم، اما مشروط به‌اینکه تهدیدی برای آنها وجود نداشته باشد. همه اینها اهمیت بازگشایی سفارت در ایران را نشان می‌دهد.»
درباره استفان دیون؛ وزیر امور خارجه کانادا
آقای استفان دیون که حالا وزیر امور خارجه کاناداست، یکی از باتجربه‌ترین وزرای کابینه ترودو به حساب می‌آید. او از سال ۱۹۹۶ تا کنون عضو پارلمان بوده است، سابقه وزارت امور داخلی و همچنین محیط زیست کانادا را دارد و دو سال نیز رهبر حزب لیبرال کانادا بوده است. دیون ۶۰ سال پیش در کبک به دنیا آمد و در ماموریت جدید خود، وظیفه تغییر سیاست‌های خارجی کانادا را در عرصه بین‌المللی برعهده دارد.
