سفره هفت‌سین در طهران قدیم – جعفر شهری
جعفر شَهری متولد سال 1293 در محله عودلاجان و درگذشته 1378 تهران، تهران پژوه و نویسنده کتاب‌های طهران قدیم (پنج جلد)، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم (شش جلد)، قند و نمک و هفت عنوان دیگر.
این متن از کتاب طهران قدیم برداشته شده و کوشش شده تا ترکیب نوشتاری آن تغییر نکند، اما برای آسان ساختن خواندن آن، رسم‌الخط متن تغییراتی یافته است.
دیگر از آداب نوروزی چیدن سفره هفت‌سین بود که برای ساعت تحویل آماده می‌گردید و بیش از حد به آن اهمیت داده می‌شد تا آنجا که با نچیدن آن خرابی روزگار و نگون‌ساری کار و بار را خود با دست خود خریده بودند و به این صورت انجام می‌گرفت که در دو سه ساعت جلوتر سفره‌ای که چلوار یا هر نوع پارچه، اما سفید و تمیز بود گسترده، هقت نوع خوردنی از جمله : سیر و سرکه و سماق و سمنو و سبزی و سنجد و سیب در آن نهاده شده با دیگر اشیاء و مأکولات آنرا زینت می‌کردند.
اما آنچه هفت سین واقعی را شامل می‌گردید که سنتی‌ها و دولت‌مندان می‌گستردند عبارت بود از سفره‌های بسیار زیبا از گران‌بهاترین پارچه‌ها مانند ترمه و شال و قلمکار که روی سفید پهن بکنند، در بالاترین نقطه اطاق یا طالار گسترده با آشیاء زیر مزین می‌ساختند:
قرآن باز کرده، که در لابلایش سکه‌های طلا و نقره برای دشت اول سال گذاشته بودند، وسط سفره می‌گذاشتند.
کاسه‌ای آب و شیشه‌ی گلابی دو طرف قرآن می‌گذاشتند.
بشقابی آرد و بشقابی نان بریده در دو طرف دیگرش می‌گذاشتند.
چهار لاله یا شمعدان یا چراغ یک فرم روشن کرده، چهارگوشه‌اش قرار می‌دادند، و اینها بود اساس اصلی سفره که رحمت و وسعت و روشنائی و خیر و برکت می‌آورد و بجز اینها اشیاء زیر که هفت سین را کامل نموده به آن رونقی می‌بخشید:
ابتدا مواد اصلی هفت سین که بشقابی سیر خشک و تُنگی سرکه و بشقابی سماق و کاسه‌ای سمنو و بشقاب یا کوزه ای سبزی سبز کرده که قبلاً سبز کرده بودند. نعلبکی‌ای سنجد و ظرفی سیب که در اطراف کاسه بشقاب‌های آب و شیر و آرد و نان قرار می‌دادند.
کاسه ای پر آب که در آن تخم مرغ نپخته‌ای برای معلوم کردن لحظه‌ی تحویل انداخته بودند. در این اعتقاد که دنیا روی شاخ گاو و گاو بر پشت ماهی و ماهی در دریا می‌باشد و سالی یک مرتبه گاو برای خستگی در کردن، دنیا را این شاخ آن شاخ می‌کند و در همین وقت می‌باشد که زمین حرکت کرده تخم مرغ میان کاسه به جنبش درمی‌آید و تا آن‌روز که کسی جنبش آن ندیده بود.
دیگر تنگ یا کاسه‌ی آب که چند ماهی قرمز در آن انداخته بودند به این خاطر که جاندار در سر سفره‌شان جنب و جوش بکند.
دیگر بشقاب اسفند که رفع قضا و بلا نماید و منقل اسفند که در سینی تمیز پر از آتش کنار سفره قرار داشته باشد.
دیگر بشقابی تخم مرغ رنگ کرده که ازدیاد روزی نماید و دیگر بشقاب رشته پلوی شب علفه و دیگر بشقاب پیر که مایه کار بوده باشد و دیگر کاسه ی ماست و بشقابی خرما و اگر تحویل در بعدازظهر و شب اتفاق می افتاد کاسه‌ی آش‌رشته‌ای که طبق رسوم در روز آن پخته بودند. دیگر بشقابی نُقل و بشقابی نبات که شیرین‌کام بوده باشند و دیگر گلدان گل سنبل که بعضی بجای سیب بکار می‌بردند.
دیگر بشقاب یا دوری یا سینی‌ای نمک کوبیده که برکت می‌آورد و به تعداد افراد خانواده شمع گچی سفید در آن می‌افروختند و بزرگان طراز اول شمع‌های قدی بلند که هریک به قامت آدمی، به ضخامت کدوی سبز کلفت بود، در شمع‌دان‌های چدنی و سنگی روشن می‌کردند.
دیگر کاسه‌ی آبی که در آن نارنج انداخته باشند. در استفاده از اسمش که (نا – رنج) یعنی بدون رنج و این برداشت که تا سال آینده از هر رنج و بلا بدور خواهند ماند.
دیگر دسته‌ای سنبله‌ی خشک گندم و بعد از آن آنچه در این ردیف که نعمت و رزق و فراخی معیشت و سُرور و خرمی را اثرگذار بوده قوت قلب بدهد، بر آن افزوده و در آخر آئینه و جفت شمعدانی، که آئینه را به دیوار تکیه داده شمع‌دانها را جلویش روشن می‌کردند و با تصاویر ائمه متبرک می‌نمودند، آنرا تکمیل کرده بهترین البسه را پوشیده اطراف سفره نشسته منتظر تحویل سال و ورود (عمو نوروز) می‌شدند.
