چقدر طول می‌کشد دانش‌آموزانی که برای ادامه تحصیل به کانادا می‌آیند با شرایط جدید سازگار شوند؟
پرسش و پاسخ: حسن میرازیی – کارشناس آموزشی – کانادا
ارمغان از تهران – چند تا از دوستان ما که اخیرا فرزندان‌شان را برای تحصیل به کانادا فرستاده‌اند، می‌گویند که بچه‌های آنها دچار سردرگمی و حتی نوعی سرخوردگی شده‌اند و حتی گاهی اظهار کرده‌اند که تمایل دارند تا برگردند. البته دوستان دیگری که فرزندان آنها قبلا به کانادا رفته‌اند می‌گویند این حالت برای بچه‌های آنها هم پیش آمده ولی پس از مدتی این مشکل برطرف شده و آنها به راحتی با محیط جدید خو گرفته‌اند و حالا دیگر خیلی شرایط جدید خود را دوست دارند و اصلا هم نمی‌خواهند برگردند .
با توجه به اینکه شما تجربه زیادی با دانش‌آموزان ایرانی دارید که برای ادامه تحصیل به کانادا می‌آیند، می‌خواستم بپرسم این مساله چقدر نگران‌کننده است؟ آیا این یک مساله طبیعی است و برای همه پیش می‌آید؟ ما برای اینکه بتوانیم آن را حل کنیم چکار باید بکنیم؟
مساله‌ای که شما به آن اشاره کرده‌اید یک موضوع شناخته شده در امر مهاجرت و تا حدود زیادی هم طبیعی است که در جامعه‌شناسی مهاجرت به آن Culture Shock می‌گویند.
اصولا مسافرت توریستی یک مساله است و غوطه‌ور شدن در یک فرهنگ جدید، به عنوان یک ساکن تمام وقت، مساله دیگری است. هنگامی که فرد خود را با محیط جدیدی وفق می‌دهد، احساسات متفاوتی را تجربه خواهد کرد، که طیف گسترده‌ای از هیجان تا سرخوردگی را در بر می‌گیرد. این موضوع کاملا نرمال و قابل انتظار است. اما چطور باید خود را و مهم‌تر از آن فرزندان را برای این مساله آماده کرد؟
اصطلاح «شوک فرهنگی» برای توصیف اضطرابی به کار می‌رود که در هنگام ادغام در یک جامعه جدید، تجربه می‌شود. شوک فرهنگی، که غالبا با ناآسودگی فیزیکی و احساسی شناخته می‌شود، نتیجه‌ی آن است که ما دیگر در زندگی روزمره و روابط اجتماعی‌مان نشانه‌ها و نمادهای آشنایی که داشتیم و به آنها عادت کرده‌ایم را نمی‌بینیم.
جامعه‌شناسان مهاجرت پنج مرحله را برای سازگاری فرهنگی پیش‌بینی کرده‌اند. با وجود اینکه طول و شدت هر مرحله از این سازگاری فرهنگی، از شخصی یه شخص دیگر متفاوت است، ولی همه‌ی افراد در مقطعی از تجربه‌ی بین‌المللی خود، شوک فرهنگی را تجربه می‌کنند.
علاوه بر این، هنگامی که مراحل را پشت سر می‌گذارید و جلو می‌روید، ممکن است در زمان‌هایی، به مراحل قبلی هم پس‌رفت کنید. اما اطمینان داشته باشید که در موقع مناسب، بر دشواری‌ها غلبه خواهید کرد و دوباره به راه خود ادامه خواهید داد.
پنج مرحله‌ی سازگاری فرهنگی
۱- مرحله‌ی ماه عسل
- فرد احساس خوش‌بینی، شیفتگی، هیجان‌زدگی و ماجراجویی می‌کند.
- با مسائل ناآشنا ارتباط برقرار نمی‌کند، چون هنوز در هویت قبلی خود قرار دارد.
۲- مرحله‌ی خصومت
- احساس دشمنی، عدم صلاحیت، سرخوردگی و بیگانگی می‌کند.
- با زائل شدن حس تازگی اولیه، احساس عقب‌نشینی، تنهایی و افسردگی خواهد کرد.
- حسی از ناکامی به فرد دست خواهد داد و تلاش خواهد کرد تا از تفاوت‌های فرهنگی اجتناب ورزد.
۳- مرحله‌ی تطبیق
- فرد احساس اعتماد به نفس، استقلال و کنترل می‌کند.
- با آنکه تمایل به کلیشه‌سازی و تعمیم‌دهی در مورد فرهنگ میزبان دارد، ولی می‌تواند به تفاوت‌ها بخندد و دیگر اجازه نمی‌دهد که این تفاوت‌ها او را تحت تاثیر قرار بدهد.
۴- مرحله‌ی وابستگی متقابل
- احساس آسودگی و پذیرفته شدن می‌کند.
- تفاوت‌ها دیگر بر هویت او غالب نیست و فرد به محیط جدید و اطرافیان خود اعتماد دارد.
- معنای رفتار‌ها را در زمینه‌ی فرهنگی اطراف خود درک می‌کند.
- هدف نهایی فرد، تحقق یک هویت دو فرهنگی یا چند فرهنگی است. باید توجه داشت که افراد معدودی واقعا به چنین مرحله‌ای دست پیدا می‌کنند، بنابراین اگر شما به هویت دو فرهنگی یا چند فرهنگی نرسیدید، خودتان را شکست خورده به شمار نیاورید. مهم راهی است که در آن گام گذاشته‌اید.
۵- مرحله‌ی ورود مجدد یا شوک فرهنگی وارونه
- فرد هنگام بازگشت به وطن خود، دچار شوک ورود مجدد می‌شود، که به شوک فرهنگی وارونه نیز معروف است.
- فرد در مورد تجربه‌هایش هیجان‌زده است و از این که کسی او را درک نمی‌کند، دچار سرخوردگی می‌شود.
- متوجه خواهد شد که تغییر کرده است.
- زمان سپری شده‌ی در خارج از کشور در نظر فرد جلوه خواهد کرد.
توصیه‌هایی برای اینکه چطور شوک فرهنگی را مدیریت کنیم
- از فرزند خود بخواهید تا پیش از خروج از کشور، نکاتی را درباره‌ی فرهنگ کانادا بیاموزد.
- یادگاری‌هایی را همراه با فرزندتان بفرستید، تا هنگامی که دل او برای خانواده و دوستانش تنگ شد، مایه‌ی تسلای خاطر او باشد.
- به او توصیه کنید تا اگر در مورد چیزی تردید داشت، سوال کند.
- بخواهید تا در رویدادهای گروهی مشارکت داشته باشد.
- او را تشویق کنید تا پذیرای تجربه‌ها و ایده‌های نو باشد.
- توصیه کنید تا با سایر دانشجویان بین‌المللی درباره‌ی تجربه‌های‌شان در کانادا صحبت کند.
- از او بخواهید تا از خدمات حمایتی حرفه‌ای موجود در موسسه‌ی خود، استفاده نماید.
- او را تشویق کنید تا سعی کند آسوده باشد. هیچ چیز را بیش از اندازه جدی نگیرد و نگرانی غیر ضروری هم نداشته باشد.
- به او اطمینان بدهید که شما همیشه در کنار او هستید و برای هر مشکلی که ممکن است برایش پیش بیاید می‌تواند روی شما حساب کند.
- همچنین این اطمینان را هم به او بدهید که ورود به دنیای جدید و چرخه تازه‌ای از دوستان، او را از گذشته‌اش جدا نمی‌کند و او همیشه دوستان پیشین و خانواده خود را در کنارش خواهد داشت.
- تجربه‌هایی که دیگران پشت‌سر گذاشته‌اند را برای او بازگو کنید.
شماره ۱۵۶ هفته‌نامه آتش را از اینجا دانلود کنید
