کانادا؛ خانه مهاجران جدید
هر سال مطالعات زیادی در حوزه علوم اجتماعی صورت می‌گیرد که در آن وضعیت مهاجران بررسی می‌شود. کارشناسان مهاجرت و متخصصان امور فرهنگی به دنبال بررسی شاخص‌هایی هستند که نشان دهد کشورها (به خصوص کشورهای مهاجرپذیر) چه از لحاظ زیرساختی و قانونی و چه از لحاظ فرهنگی، در مواجهه با پدیده مهاجرت چه دستاوردهایی داشته‌اند. در این گزارش نتایج بخشی از این مطالعات را مرور می‌کنیم؛ مطالعاتی که با نگاه ویژه به کشورهای توسعه‌یافته آنها را از لحاظ مناسب بودن برای مهاجران رتبه‌بندی می‌کند. به نظر می‌رسد در نگاهی مقایسه‌ای، کانادا یکی از کشورهای موفق سال ۲۰۱۵ بوده است.
این مطلب را در شماره جدید هفته‌نامه چاپی آتش منتشر کرده‌ایم.
برای دانلود فایل پی‌دی‌اف شماره ۱۹ هفته‌نامه چاپی آتش اینجا را کلیک کنید.
کانادا در سال ۲۰۱۵ با توجه به «شاخص سیاست مهاجرت» در میان بهترین کشورهای پذیرنده مهاجر در جهان قرار می‌گیرد. بسیاری از کانادایی‌ها با خوشحالی از خانواده‌های پناهندگان سوری استقبال کردند. باعث خوشحالی است که پوسترهای «خوش آمدید» در فرودگاه‌ها به چشم می‌خورد، کاپشن‌های اسکی دست دوم، روسری و دستکش در اختیار آنها قرار گرفت یا حتی برخی اعلام کردند حاضرند سویت‌های زیرزمینی خود را در اختیار آنها قرار دهند.
اما برای آزمون واقعی باید هنوز منتظر بود. برای اینکه قضاوت کنیم جامعه تا چه حد با تازه‌واردان وفق می‌یابد باید شش ماه، یک سال و حتی یک نسل صبر کرد تا دید چگونه تازه‌واردان به مرور زمان زندگی را از سر می‌گیرند.
وضعیت کانادا
به نظر می‌رسد در کانادا، شرایط مهاجران و پناه‌جویان خوب است؛ به‌ویژه در مقایسه با وضعیت اسف‌بار مهاجران و پناهندگان کشوری مانند فرانسه. در فرانسه شاهد آن هستیم که پلیس به دنبال حملات تروریستی اخیر توسط نیروهای جهادی وطنی در پاریس چگونه با ساکنان حومه شهر تجربه‌هایی پرتنش را پشت سر می‌گذراند.
طبق «شاخص سیاست مهاجرت ۲۰۱۵» و مطالعه‌ای که بر روی ۳۸ کشور توسعه‌یافته انجام شده است، امتیاز کانادا جزو بهترین کشورهای دنیا برای یکپارچه‌سازی و وفق‌یافتن مهاجران و پناهندگان است. کانادا در این لیست ششمین کشور از لحاظ باز بودن بازار کار، فرایند شهروندی، سرمایه‌گذاری در آموزش زبان، خدمات استقرار، تنوع فرهنگی و برنامه‌های آموزشی است. دولت برنامه‌هایی را در آموزش زبان تخصصی، کمک به تقویت مهارت‌های زبانی تازه‌واردان در حوزه‌های حرفه‌ای به پیش می‌برد تا آنها بتوانند مشاغلی را که متناسب با صلاحیت‌شان است به دست بیاورند. سیاست چندفرهنگی کانادا نیز به مهاجران کمک کرده است احساس کنند در خانه هستند؛ به خصوص در شرایطی که آنها پس‌زمینه‌های اقلیتی مذهبی دارند. باید بگوییم بسیاری از سوری‌ها چنین‌ند.
آمارهای کانادا رو به بهبود است
جفری ریتز، جامعه‌شناس در دانشگاه تورنتو، می‌گوید در حالی که نرخ اشتغال برای زنان مسلمان تازه‌وارد به کانادا در ابتدا پایین بود و کمتر احتمال داشت آنها خارج از خانه کار کنند، این میزان به مرور زمان افزایش یافته است.
او اشاره می‌کند: «تفاوت‌های گروهی برای کسانی که بیش از ۱۰ سال در کانادا بوده‌اند کمرنگ و برای فرزندان آنان که در اینجا به دنیا آمده‌اند کاملا محو می‌شود. اما در فرانسه چنین نیست.»
ریتز می‌گوید که در مقابل، حتی زنان مسلمان به دنیا آمده در فرانسه نسبت به بقیه جمعیت جریان اصلی ۱۳ درصد احتمال کمتری دارد شغلی برای خود بیابند. او اختلاف‌ها را تا حدی به «ممنوعیت پوشش سر در ملاء عام» در فرانسه نسبت می‌دهد و می‌گوید: «این ممنوعیت جنبه تنبیهی دارد و باعث می‌شود زنان کمتر در اجتماع ظاهر شوند. همین سیاست در نهایت منجر به این می‌شود که افراد بیشتری به سمت فقر کشیده شوند.»
موفقیت؛ دوای درد افراط‌گرایی
حملات تروریستی نوامبر در فرانسه بار دیگر واقعیتی را آشکار کرد: اطمینان دادن جوامع میزبان به تازه‌واردان و خانواده‌های آنان نسبت به اینکه در کشور جدید موفق می‌شوند موضوعی بسیار حیاتی است. موفقیت، به نوبه خود می‌تواند پادزهری تمام عیار برای نسل دوم افراط‌گرایی اسلامی باشد.
در کانادا، بازار کار باز است و هیچ مانع ساختاری برای اشتغال وجود ندارد. داستان‌های موفقیت مهاجران در حوزه‌های متوعی مانند بانک‌داری، دانشگاه، ادبیات و سیاست، به مهاجران تازه‌وارد حسی از خوش‌بینی در مورد آینده می‌دهد.
خانم راتنا امیدوار، مدیر اجرایی یا تنوع تبادل جهانی (Global Diversity Exchange) در دانشگاه رایرسون می‌گوید: «در کانادا می‌توانیم در سیستم‌مان اعتماد به نفس داشته باشیم چون مهاجران و پناهندگان می‌توانند خود را در سرگذشت ما شریک ببینند.» او به تازگی تجربه‌های موفق کانادا را با سیاست‌گذاران و دانشگاهیان در آلمان در میان گذاشته است. آنها علاقه زیادی دارند که این موفقیت‌ها را در آلمان مجددا تکرار کنند. در اینجا، مردم به‌طور کلی نقش مهاجران را برای اقتصاد مثبت می‌دانند. این برخلاف فرانسه است. در آنجا اجزاب راست افراطی از دیدگاه مخالف حمایت می‌کنند.
سرمایه‌های مهاجران
دولت‌ها در تمامی سطوح بر روی تازه‌واردان سرمایه‌گذاری می‌کنند. موسسه‌های خیریه خصوصی مانند «بنیاد مایتری» برنامه‌هایی را اجرا کرده‌اند تا به مهاجران کمک کنند. کمک‌های آنها شامل هر کاری می‌شود؛ از یافتن مربی حرفه‌ای و به دست آوردن شغل در حوزه خود، تا سکونت دادن آنها در محلاتی که مدرسه‌های دولتی خوب انجام دارند. در واقع، طبق تحقیق صورت گرفته توسط جک جدوب، معاون اجرایی انجمن مطالعات کانادا و موسسه کانادایی هویت و مهاجرت، داده‌های سرشماری ۲۰۱۱ نشان می‌دهد متوسط درآمد برای کودکان دانشگاه رفته مهاجران با پس‌زمینه اقلیت‌های قومی بالاتر از متوسط درآمد افراد انگلیسی، فرانسوی یا افرادی است که پس‌زمینه‌های بومی دارند.
جدوب می‌گوید: «چند کشور دیگر می‌توانند چنین شرایطی داشته باشند؟ واقعا کشورهای کمی هستند.»
