همه چیز درباره‌ی اینکه چرا و چگونه در کانادا دولت اقلیت تشکیل می‌شود؟

روز چهارشنبه ۲۰ نوامبر امسال جاستین ترودو با اعضای کابینه جدیدش باید در مراسمی که خانم جولی پایت فرماندار کل کانادا هم حضور دارد، مراسم سوگند را ادا کنند. این اتفاق یعنی آغاز فعالیت دولت جدید که «اقلیت» نامیده می‌شود.

حالا این مساله پرسش‌های زیادی را ایجاد کرده است. دولت اقلیت یعنی‌چه؟ آیا این اتفاق تازه‌ای در تاریخ دولت‌های کاناداست، یا قبلا هم چنین شرایطی پیش آمده است؟ آیا پیشتر هم شده که تعداد آرای یک حزب بیشتر باشد ولی حزب دیگری برنده شده باشد، همچنان که امسال اتفاق افتاده است؟

با روشن شدن نتیجه انتخابات، چه اتفاقی برای سایر احزاب می‌افتد؟ آیا ممکن است مانند سال ۲۰۱۵ که استفان هارپر از رهبری محافظه‌کاران و تام مولکر از رهبری نیودموکرات‌ها کنار رفتند، امسال هم چنین اتفاقی بیفتد؟ این مطلب می‌کوشد به این پرسش‌ها پاسخ دهد.

تا به حال چند بار یک حزب با به دست آوردن اکثریت کرسی‌های مجلس، رای عمومی را برنده نشده ‌است؟

اندرو شیر، رهبر حزب محافظه‌کار ممکن است در انتخابات پیروز نشده باشد ولی به خاطر عملکرد حزب خود در آراء عمومی به خود می‌بالد. آنها آراء بیشتری نسبت به لیبرال‌ها داشتند یعنی حدود ۳۴.۴ درصد در برابر ۳۳.۱ درصد. البته، آمار رسمی هنوز در حال جدول‌بندی توسط سازمان انتخابات کاناداست.

این اتفاق قبلا هم رخ داده بود که آخرین بار آن ۴۰ سال پیش بود. در جریان انتخابات سال ۱۹۷۹  Joe Clark، رهبر حزب محافظه‌کار مترقی، از پیر ترودو، رهبر لیبرال‌ها در به دست آوردن کرسی‌ها پیشی گرفت تا دولت اقلیت را تشکیل دهد، در حالی که حزب ترودو در آراء عمومی پیروز شده بود.

شرایط مشابهی در سال ۱۹۵۷ نیز اتفاق افتاده است. وقتی حزب محافظه‌کار مترقی بیشتر کرسی‌ها را به دست آورد، ولی لیبرال‌ها آراء عمومی را کسب کردند. در سال ۱۹۲۶ هم همین اتفاق به شکل برعکس، روی داد.

چرا در روز انتخابات فقط می‌توانید در حوزه انتخاباتی محل زندگی خودتان رای بدهید؟

با پایان انتخابات تعدادی از رای‌دهندگان اظهار نارضایتی کرده‌اند که در روز انتخابات، در حوزه انتخاباتی محل زندگی خود نبودند و تلاش کردند تا در حوزه دیگری در انتخابات شرکت کنند، اما اجازه رای دادن به آنها داده نشده است و در نهایت موفق به شرکت در انتخابات نشدند.

سازمان انتخابات کانادا به رای‌دهندگان اجازه می‌دهد تا زودتر از روز انتخابات، در رای‌گیری پیش ‌از موعد در خارج از حوزه‌های انتخاباتی محل زندگی خود، رای دهند. ولی در روز اصلی انتخابات باید در یکی از ایستگاه‌های رای‌گیری حوزه یا منطقه انتخابی خودتان در انتخابات شرکت کنید.

Matthew McKenna، سخنگوی سازمان انتخابات کانادا می‌گوید اینکه هر فرد بتواند در روز انتخابات در هر جایی رای خود را به صندوق‌های رای بیاندازد، روند بررسی نتایج را کند می‌کند.

او در ایمیلی ادامه می‌دهد: «به تلاش و زمان زیادی نیاز است تا اطمینان حاصل شود که همه برگه‌های رای برای یک ناحیه انتخاباتی از سراسر کشور جمع‌آوری و شمارش شده است و این فرایندی است که برای هر ناحیه رای‌گیری باید انجام شود».

عمر دولت اقلیت معمولا چقدر طول خواهد کشید؟

معمولا این مدت زمان کمتر از 2 سال است. دولت اقلیت حزب محافظه‌کار جو کلارک در سال ۱۹۷۹ فقط 6 ماه و دولت اقلیت جان دیفن‌بیکر ۱۷۷ روز بر سر کار بود. در مقابل، دولت‌های اقلیت استفان هارپر بیش از 2 سال طول کشیدند.

انتظار می‌رود دولت اقلیت لیبرال چقدر دوام داشته باشد؟

پاسخ این سوال به این مساله بستگی دارد که این دولت چقدر بتواند با سایر احزاب همکاری کند و آن احزاب تا چه زمانی به حمایت خود از دولت اقلیت ادامه دهند. لیبرال‌ها تا به دست آوردن اکثریت کرسی‌ها، فقط ۱۳ کرسی فاصله داشتند. یعنی آنها برای تصویب هر لایحه‌ای که در تلاش برای تصویب آن هستند به همکاری ۱۳ غیر لیبرال نیاز دارند. به یاد داشته باشید که اگر حزب حاکم رای اعتماد را در پارلمان از دست بدهد، دولت‌های اقلیت سقوط می‌کنند.

آیا در دولت اقلیت امکان انجام کاری وجود دارد؟

گاهی اوقات این کار امکان‌پذیر است. شاید قابل‌توجه‌ترین نمونه، دولت اقلیت لیبرال Lester B. Pearson بین سال‌های ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۸ باشد که با حزب نیودموکرات کار کرد تا برنامه‌های صندوق بازنشستگی کانادا، سیستم خدمات بهداشتی و درمانی فراگیر و پرچم فعلی کانادا را اجرا کند.

جدیدترین نمونه آن، دولت Paul Martin است که ازدواج همجنسگرایان را قانونی کرد یا دولت‌های اقلیت استفان هارپر که ماموریت کانادا را در افغانستان، تمدید کرد.

آیا لیبرال‌ها می‌توانند از وزیران کابینه احزاب دیگر عضو بگیرند؟

هیچ چیزی احزاب را از انجام این کار منع نمی‌کند، چون وزرای کابینه می‌توانند از هر حزبی باشند یا ممکن است اصلا انتخاب نشده باشند. مثلا استفان هارپر، Michael Fortier را برای کابینه خود و سنای کانادا منصوب کرد با وجود اینکه او نماینده مجلس نبود.

ولی در مجموع این کار در دید عمومی، خوب نیست. یکی از قابل توجه‌ترین نمونه‌های آن زمانی است که David Emerson از حزب لیبرال در سال ۲۰۰۶ به حزب محافظه‌کار پیوست تا یکی از وزرای کابینه هارپر محافظه‌کار شود.

اکنون چه اتفاقی برای رهبران احزاب می‌افتد؟ آیا جایگزین می‌شوند؟

فعلا به نظر می‌رسد که جایگاه هیچ کسی تغییر نمی‌کند، ولی برخی از احزاب، قوانین خاصی برای بازبینی شرایط رهبری حزب دارند.

طبق قوانین حزب محافظه‌کار، شکست در این انتخابات، اجازه یک رای مخفیانه را برای آینده رهبری اندرو شیر در اجلاس بعدی این حزب در سال ۲۰۲۰ خواهد داد. اگر بیش از ۵۰ درصد از اعضا  رای بدهند که رای‌گیری برای انتخاب رهبر حزب برگزار شود، رقابتی برای انتخاب رهبر جدید برگزار خواهد شد. مثل محافظه‌کاران، لیبرال‌ها نیز رای‌های مشابهی دارند در صورتی که دولتی تشکیل ندهند.

در حزب نیودموکرات اگر بیش از ۵۰ درصد رای دهند، آن وقت برای جانشینی جاگمیت سینگ رقابت خواهد شد. البته، او اعلام کرده که اصلا در این مورد نگران نیست. این حزب بعد از انتخابات سال 2015 به همین شکل تام مولکر را برکنار کرد.

حزب سبز نیز رای‌گیری بازبینی رهبری خود را تا قبل از اواسط ماه اپریل سال ۲۰۲۰ برگزار می‌کند. در این رای‌گیری الیزابت می، باید بتواند حداقل ۶۰ درصد از آراء را به دست آورد تا در جایگاه خود باقی بماند.

همه این قوانین در صورتی که رهبر یک حزب استعفا دهد، ممکن است دچار تغییر شود.

نخست‌وزیران کانادا

• نخستین دولت کانادا اول جولای ۱۸۶۷ تشکیل شد که جان مک دونالد محافظه‌کار نخست وزیر آن بود.
• طولانی‌ترین دوران زمامداری را در  کانادا  William Lyon Mackenzie King برعهده داشته که از حزب لیبرال، دهمین نخست وزیر کانادا بوده و ۲۲ سال و ۱۵۴ روز عهده‌دار این سمت بوده است.
• کوتاه‌ترین دوران زمامداری کانادا را Sir Charles Tupper برعهده داشته که ششمین نخست وزیر کانادا از حزب محافظه‌کار بوده و تنها ۶۸ روز در این سمت مانده است.
• خانم Kim Campbell تنها نخست وزیر زن کانادا بوده که فقط ۱۳۲ روز زمامدار کشور بوده است.

دولت‌های اقلیت در تاریخ کشور کانادا

۱۴۵ سال از نخستین باری که در تاریخ کانادا دولت اقلیت تشکیل شد، می‌گذرد. در سال ۱۸۷۳ دولت John A. Macdonald اولین نخست وزیر کانادا که از حزب محافظه‌کار بود سقوط کرد.

آن زمان فرماندار کل از Alexander Mackenzie که از حزب لیبرال بود خواست  تا دولت تشکیل دهد و به این ترتیب او دومین نخست وزیر کانادا شد.

مکنزی که در پارلمان اکثریت را نداشت، مجبور شد تا دولت اقلیت تشکیل بدهد، تا سال بعد که انتخابات را برگزار کرد و با پیروزی در انتخابات به دولت اکثریت دست یافت.

در طول تاریخ کانادا این اتفاق بارها روی داده که چهاردهمین بار آن جاستین ترودوست که باید دولت اقلیت تشکیل دهد.

پیش از این آخرین بار استفان هارپر محافظه‌کار بود که در سال ۲۰۰۸ برای بار دوم مجبور شد دولت اقلیت تشکیل بدهد.

این اتفاق در دولت‌های استانی هم بارها افتاده است، در انتاریو دولت‌های استانی در مجموع ۶ بار به صورت اقلیت تشکیل شده که آخرین بار در سال ۲۰۱۱ بود.