فرار ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه و موج مهاجرت، دو چالش بزرگ برای آینده ایران؛ دغدغه‌ها و نگرانی‌های رئیس اتاق بازرگانی تهران

محمود نجفی عرب، رئیس اتاق بازرگانی تهران، با ابراز نگرانی از خروج ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه از کشور طی دو دهه گذشته و افزایش شدید تمایل به مهاجرت در میان ایرانیان، از این دو پدیده به عنوان «دغدغه‌های ملی» و «مسائل اجتماعی و اقتصادی» یاد کرد.

وی که در سمینار مهاجرت در اتاق بازرگانی تهران سخن می‌گفت افزود که مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری نیز در گزارشی از «ورود به فاز مهاجرت عام» یا «مهاجرت توده‌وار» خبر داده است.

خروج سرمایه و مهاجرت گسترده ایرانیان می‌تواند تبعات منفی جدی برای آینده کشور به همراه داشته باشد.

خلاصه‌ای از سخنرانی محمود نجفی عرب که در سمینار مهاجرت در اتاق بازرگانی تهران ایراد شده در زیر آمده است.

 

آمارهای نگران‌کننده مهاجرت

• سالانه به طور متوسط ۲۷ هزار ایرانی اقامت کشورهای اروپایی، کانادا و آمریکا را اخذ می‌کنند.
• در سال ۱۴۰۱، حدود ۶۵ هزار نفر از ایران مهاجرت کرده‌اند.
• بیش از ۶۰ درصد ایرانی‌ها تمایل به مهاجرت دارند.

 

ریشه‌های مهاجرت

نجفی عرب با اشاره به عوامل مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در مهاجرت، ریشه اصلی این پدیده را «کاهش شدید اعتماد اجتماعی و سقوط سرمایه اجتماعی» می‌داند.

 

از نخبگان تا کارگران

در گذشته، بیشتر شاهد مهاجرت دانشجویان و نخبگان بودیم، اما امروزه از ورزشکاران مدال‌آور و فعالان استارت‌آپی گرفته تا کارمندان و کارگران آرزوی مهاجرت دارند.

حتی بسیاری از خانواده‌ها، فرزندان خود را از کودکی به مدارس خارج از کشور می‌فرستند.

 

خروج سرمایه‌های انسانی

• تعداد گواهی عدم سوءپیشینه Good Standing برای پزشکان از ۷۵۰ نفر در سال ۱۳۹۷، به ۶ هزار نفر در سال ۱۴۰۱ افزایش یافته است.
• بسیاری از شرکت‌های استارت‌آپی با کمبود نیروی متخصص مواجه هستند.
• در دو سه سال گذشته، بیش از ۲ هزار ویزای استارت‌آپی و کارآفرینی برای جوانان ایرانی صادر شده است.

 

دلایل خروج سرمایه

مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، «نااطمینانی» و «ناامنی» اقتصادی را مهم‌ترین دلایل مهاجرت کارآفرینان می‌داند. عواملی چون:

• تحریم‌های اقتصادی
• تورم شدید
• نوسانات نرخ ارز
• بروکراسی پیچیده
• بی‌ثباتی سیاسی

در کنار جذابیت محیط سرمایه‌گذاری کشورهای مقصد، به این مهاجرت دامن می‌زنند.

 

راهکارها

نجفی عرب برای مدیریت این بحران، پیشنهاد می‌کند:

• خودداری از هرگونه اقدام دستوری و ایذایی
• تقویت سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی
• بهبود شرایط کسب و کار
• تغییر الگوی حکمرانی
• الگوگیری از مدل‌های جهانی پیشرفت و توسعه

 

جذب ایرانیان مهاجر به عنوان یک راهکار

رئیس اتاق تهران بر لزوم دعوت از ایرانیان مهاجر برای بازگشت به کشور و سرمایه‌گذاری تاکید می‌کند و به تجربه موفق کشورهایی مانند ژاپن، کره و چین در این زمینه اشاره می‌کند.

او از دولت می‌خواهد که با برنامه‌ریزی و ایجاد انگیزه، جلوی گسترش موج مهاجرت را بگیرد و جوانان را به کار و کارآفرینی در کشور تشویق کند.